چگونه پروپوزال بنويسيم – چگونه پروپوزال (proposal) بنويسيم؟ – چگونه يك پروپوزال پژوهشي خوب بنويسيم؟

————————————–

چگونه يك پروپوزال بنويسيم؟

اولين قدم براي نوشتن يك پروپوزال انتخاب موضوع است و موضوع بايد داراي معيارهايي باشد كه خلاصه آنها به شرح زير مي‌باشد.

معيارهاي انتخاب يك موضوع تحقيقاتي چيست؟

۱-
موضوع بايد مناسبت داشته باشد: يعني جزء اولويتهاي بهداشتي و درماني منطقه
بوده و هرچه رنج موجودات مبتلا و عوارض اقتصادي و بهداشتي بالاتر باشد
موضوع در اولويت بالاتري قرار مي‌گيرد مثلاً كيست هيداتيك كه انتشارش وسيع
بوده و تعداد زيادي از موجودات و انسانها به آن مبتلا هستند و در سال
خسارات اقتصادي را وارد كرده و روش درماني براي فرد مبتلا، جراحي است كه
هزينه بسيار بالايي دارد.

۲-
اجتناب از دوباره‌كاري در موضوع طرح: براي اينكه بدانيم موضوع مورد تحقيق
ما تكراري است يا خير و آيا ارزش تحقيق دارد يا خير بايد يك بررسي متون
داشته باشيم كه با توجه به امكانات موجود و در دسترس كار بسيار ساده است
ما مي‌توانيم با مراجعه به مقالات داخلي و خارجي، خلاصه كنگره‌ها تماس با
ساير محققيني كه درخصوص موضوع پژوهش يا موضوعات مشابه كار كرده‌اند و
همچنين استفاده از اينترنت  و بانكهاي اطلاعاتي پزشكي كه اخيراً  تعدادي
از آنها در سايت دانشگاه علوم پزشكي كردستان در دسترس مي‌باشد نظري اجمالي
به كارهاي ساير محققين داشته باشيم البته ذكر اين نكته  لازم
است كه زماني مي‌گوئيم يك موضوع تكراري كه تمام ابعاد و موضوع مثل هم
باشند. ولي اگر از نظر زماني يا مكاني با هم متفاوت باشند (بخصوص در
مطالعات اپيدميولوژيك) ديگر موضوع تكراري نخواهد بود.

۳-
موضوع قابليت اجراء را داشته باشد: يعني آيا تمام امكانات و شرايط لازم
جهت انجام تحقيق درخصوص موضوع مذبور در آن مكان فراهم است يا خير؟ و يك
موضوع حتي اگر تمام ويژگي‌هاي لازم را داشته باشد اما قابل انجام نباشد
موضوع خوبي نخواهد بود.

۴-
كاربردي و مناسب با زمان و مقرون به صرفه باشد: عملاً مطالعاتي در اولويت
پژوهشي قرار دارند كه با حداقل هزينه جنبه كاربردي داشته و نتيجه آن براي
برنامه‌ريزان و مديران در جهت تأمين سلامت جامعه در زمان حال يا آيندة
نزديك مفيد واقع شود.

۵-
نداشتن موانع اخلاقي: در مطالعاتي كه در آن جامعة مورد مطالعه انسان بوده
و مداخله‌اي بر سوژه‌هاي انساني صورت مي‌گيرد، رضايت‌مندي و حفظ حرمت
انساني و محرمانه نگاه داشتن اطلاعات بسيار ضروري است.

۶- مقبوليت سياسي و فرهنگي: موضوع مورد مطالعه بايد مورد پذيرش فرهنگ و عرف جامعه بوده و هيچگونه تضادي با سياست كشور نداشته باشد.

نكات مهم در نوشتن عنوان موضوع:

عنوان موضوع از همة قسمتهاي كار بيشتر خواننده دارد پس در انتخاب عنوان بايد دقت كرده و به نكات زير توجه كرد.

۱- عنوان نبايد خيلي كوتاه و يا خيلي طويل باشد.

۲- دربرگيرندة تمام محتويات كار تحقيقاتي باشد.

۳- از به كار بردن مخففها، اصطلاحات و كلمات غير مصطلح و كلمات انگليسي كه معادل فارسي دارند اجتناب شود.

۴- به صورت خبري نوشته شده و از عناوين اختصاري استفاده نشود.

۵- سال و مكان انجام تحقيق حتماً ذكر شود.

بيان مسئله يا مشكل (ضروري اجراي پژوهش)

بيان مسئله بايد مختصر و دقيق (حداكثر ۱ صفحه) و با ذكر منابع نوشته شده و در نگارش آن به نكات زير توجه كرد.

۱ـ مسئله و مشكل چيست؟ با جملاتي كوتاه و شيوا ماهيت، شدت، وسعت و عوامل موثر بر مسئله را ذكر كنيد

۲ـ به پيامدهاي مسئله و خطرات ناشي از آن اشاره كنيد؟

۳ـ چرا انجام پژوهش مورد نظر لازم است و با توضيح و ارائه راه حل، اهميت موضوع طرح و ضرورت آن را توجيه نمائيد.

نكته: بلافاصله پس از بيان مسئله بايد تمام مخففها و اصطلاحات و منابع مورداستفاده در پائين بيان مسئله توضيح و نوشته شوند.

بررسي متون (منابع)

در
بررسي متون با مراجعه به كتب، مجلات داخلي و خارجي، تماس با ساير محققين و
استفاده از بانكهاي الكترونيك داخلي و خارجي مي‌توان مروري بر مطالعات
ساير محققين در زمينه كار خود يا مشابه آن داشت و با مطالعه آنها از
تجربيات و نتايج بدست آمده استفاده كرده و از متدولوژي طرح، روشهاي
نمونه‌گيري و آتاليزهاي آماري آنها در جهت تحقق انجام يك تحقيق مفيد و
درست بهره برد.

نكته: در پايان اين قسمت نيز ذكر منابع ضروري مي‌باشد (حداقل ۳ منبع)

اهداف، سئوالات، فرضيات (با توجه به موضوع پژوهش)

اهداف يك پروژه تحقيقاتي خلاصه آنچه كه بايد با انجام مطالعه به آن برسيم را بيان ميكند.

۱ـ
هدف كلي: آنچه كه مطالعه به طور كلي به آن دست خواهد يافت را هدف كلي
مي‌گويند و هدف كلي در واقع همان عنوان مطالعه است با اين تفاوت كه با
لغتهاي قابل اندازه‌گيري مثل «تعيين يا شناخت» كه معني و كاربرد دقيق و
واضحتري دارند شروع ميشود.

مثال: عنوان موضوع: بررسي ميزان شيوع كيست هيداتيك در جمعيت روستايي استان كردستان در سال ۱۳۸۵

هدف كلي: تعيين ميزان شيوع كيست هيداتيك در جمعيت روستايي استان كردستان در سال ۱۳۸۵

۲ـ
اهداف اختصاصي (يا ويژه يا جزيي): اين اهداف بايد واقع‌بينانه مطرح شده و
به آنچه كه مطالعه براي حل آن طرح‌ريزي شده متمركز باشند. اهداف جزئي در
واقع جزئي از هدف كلي بوده و اگر به خوبي تنظيم شوند ما را هم چنين به
طراحي روش تحقيق و نحوه گردآوري، تجزيه و تحليل و تفسير داده‌ها هدايت
خواهند نمود.

هدف جزئي: نبايد از قالب هدف كلي خارج بوده و بايد به جنبه‌هاي اساسي مطالعه محدود باشد.

در
اهداف جزئي هم بايد از افعالي نظير تعيين كردن، مقايسه‌كردن، اثبات‌كردن،
محاسبه‌كردن و برقراركردن استفاده كرد و از به كارگيري افعال مبهم نظير
فهميدن، مطالعه كردن و اذعان كردن دوري نمود.

مثال: در مورد مطالعه كيست هيداتيك كه در هدف كلي مطرح شد، تعدادي از اهداف جزئي (اختصاصي) را مي‌توان چنين بيان كرد

۱ـ تعيين ميزان شيوع كيست هيداتيك در جمعيت روستايي استان كردستان بر حسب جنس

۲ـ تعيين ميزان شيوع كيست هيداتيك در جمعيت روستايي استان كردستان بر حسب ميزان تحصيلات

نكته: در اهداف جزئي (اختصاصي) معمولاً ۲ نوع هدف با توجه به نوع مطالعه مطرح ميشوند

۱ـ اهداف توصيفي: اين اهداف معمولاً ميزان شيوع و تعيين ميانگين را مي‌سنجد ونتيجه آن معمولاً به صورت اعداد بيان ميشود

۲ـ اهداف تحليلي: اين اهداف معمولاً تعيين ارتباط و يا مقايسه ۲ موضوع را مي‌سنجد و نتيجه آنها به صورت بلي يا خير بيان ميشوند.

مثال: ـ تعيين ميانگين شيوع كيست هيداتيك در جمعيت روستايي استان كردستان در سال ۸۵ (هدف توصيفي)

ـ تعيين ارتباط بين شيوع كيست هيداتيك و ميزان تحصيلات در جمعيت روستايي استان كردستان در سال ۸۵ (هدف تحليلي)

۳ـ
اهداف كاربردي: معمولاً در بعضي مطالعات هدف ديگري تحت عنوان هدف كاربردي
وجود دارد كه نحوه بكارگيري نتايج حاصله از بررسي تحقيقات را مشخص ميكند و
ساختار مشخصي ندارد.

نكته:
ذكر اين نكته لازم است كه اهداف بايد تمام قسمتهاي مسئله را آنچنان كه تحت
عنوان بيان مسئله آورده شده است را در برگيرد. اگر مسئله تحقيق با دقت
كافي بيان شده باشد تنظيم اهداف آسان‌تر خواهد بود.

ذكر سئوالات تحقيق و فرضيات:

در يك مطالعه توصيفي اهداف توصيفي به سئوالات توصيفي تبديل ميشوند كه معمولاً جواب آنها عدد مي‌باشد.

مثال: ميزان شيوع كيست هيداتيك در جمعيت روستايي استان كردستان در سال ۸۵ بر حسب جنس چقدر است؟

در
يك مطالعه تحليلي اهداف تحليلي به فرضيات تبديل مي‌شوند و يك فرضيه توضيح
يا پيش‌گوئي اين مسئله است كه چرا يك يا چند عامل، عوامل ديگر را تحت
تأثير قرار ميدهند.

مثال: كيست هيداتيك در جمعيت روستايي استان كردستان در افراد بي‌سواد بيشتر از افراد تحصيل كرده است.

بيان متغيرهاي تحقيق و تعريف عملياتي آنها:

متغيرهاي
يك تحقيق بسيار مهم بوده و در واقع قلب يك تحقيق مي‌باشند. متغيرها در
واقع داده‌هائي هستند كه ما مي‌خواهيم آنها را جمع‌آوري نموده و آناليز
كنيم.

به طور كلي
متغيرها به دو دسته اصلي كمي و كيفي تقسيم ميشوند و مبناي اين تقسيم‌بندي
اين است كه متغيرهاي كمي مقادير مختلف به خود مي‌گيرند و متغيرهاي كيفي
حالات مختلف به خود مي‌گيرند

مثال: سن يك متغير كمي است و جنس يك متغير كيفي

متغيرهاي كمي خود به دو دسته تقسيم ميشوند

۱ـ كمي گسسته: بين دو عدد اعشار نمي‌گيرد مانند تعداد فرزندان

۲ـ كمي پيوسته: بين دو عدد بي‌نهايت عدد و اعشار مي‌تواند قرار گيرد مثل قد بين ۱۷۵ و ۱۸۰ سانتي‌متر

متغيرهاي كيفي نيز به ۲ دسته تقسيم ميشوند

۱ـ كيفي اسمي: برتري ترتيبي بين حالات مختلف متغير وجود ندارد مثل جنس يا شغل

۲ـ كيفي رتبه‌اي: برتري ترتيبي بين حالات مختلف متغير وجود دارد مانند درجه بدخيمي‌ها يا ميزان تحصيلات

مقياسهاي اندازه‌گيري متغيرها:

گاهي
در هنگام ثبت متغيرها يا در موقع تحليل آماري كمي بودن متغير براي پژوهشگر
مطلوب نبوده و او مايل است متغير مربوطه را به مقياسي درآورد كه تعداد
كمتري مقدار يا حالت بپذيرد مثلاً تبديل متغير سن به گروههاي سني يك مثال
معمول است

به طور كلي براي متغيرها چهارنوع مقياس مختلف تعريف شده است كه عبارتند از:

۱ـ مقياس نسبتي: داراي صفر واقعي هستند و فاصله‌ها مساويند مثل قد، وزن

۲ـ مقياس فاصله‌اي: داراي صفر قراردادي هستند و فاصله‌ها كاملاً قراردادي ميشوند مثل درجه حرارت

۳ـ مقياس ترتيبي: در اين مقياس ترتيب مقادير قابل مشاهده است مثلاً وزن از كم به زياد

۴ـ
مقياس اسمي: در اين مقياس نسبت مقادير به هم، فواصل مقادير و ترتيب آنها،
هيچكدام مشخص نيست و هيچكدام به هم برتري ندارند و فقط كد يا شماره‌اي به
آنها تعلق يافته است مثل كد ۵

نكته: فقط۲ مقياس رتبه‌اي و اسمي در ثبت متغيرهاي كيفي استفاده ميشوند

در مطالعات تحليلي يك جنبه ديگر متغيرها نيز بايد در نظر گرفته شود و آن مستقل يا وابسته بودن آنهاست.

متغير مستقل يا علت: تغييرات آن تابع تغييرات متغير ديگر نمي‌باشد

متغير وابسته يا معلول: تغييرات آن تابع تغييرات متغير ديگري است

مثال:
«بررسي ارتباط استعمال دخانيات و ابتلا به سرطان ريه» در اين عنوان
استعمال دخانيات متغير مستقل و سرطان ريه متغير وابسته است.

متغيرهاي
مخدوش‌كننده: متغيرهايي هستند كه با علت و معلول هر دو در ارتباط هستند و
بر روي هريك از آنها تأثير ميگذارند مثلاً فرض كنيم كه محققي مي‌خواهد نقش
سيگار را بر روي بيماريهاي قلبي و عروقي مطالعه كند يكي از متغيرهاي
مخدوش‌كننده در اين ميان استرس مي‌باشد كه هم مي‌تواند باعث بيماري قلبي
شود و هم بر روي مصرف بيشتر سيگار اثر بگذارد.

در
مطالعات تحليلي شناخت تمام متغيرهاي مخدوش‌كننده از اهميت بسيار زيادي
برخوردار است زيرا اگر اثر اين متغيرها بر نتيجه مطالعه در مرحله
نمونه‌گيري يا تحليل آماري خنثي نشود نتايج حاصله قابل اطمينان نخواهد
بود.

متغيرهاي
زمينه‌اي: متغيرهاي مربوطه به خصوصيات فردي جمعيت نمونه را متغير زمينه‌اي
مي‌گويند اين متغيرها معمولاً در تمام مطالعات ثبت مي‌شوند مانند سن، جنس،
شغل، تحصيلات و وضعيت تأهل در برخي مطالعات اين متغيرها نقش متغير مستقل
را بازي مي‌كنند.

متدولوژي تحقيق:

در
اين بخش نوع مطالعه (توصيفي يا تحليلي)، جامعه موردنظر كه تحقيق بر روي
آنها صورت مي‌گيرد را ذكر مي‌كنيم در اين مرحله بهتر است با كمك مشاور
آمار يا مشاور روش تحقيق آگاه به تجزيه و تحليل داده‌ها حجم نمونه و
آناليزهاي آماري را مشخص كنيم و لازم نيست فرد مهارت لازم در اين زمينه را
داشته باشد.

مدت زمان لازم براي اجراي طرح:

در
اين قسمت زمان لازم براي اجراي طرح بايد ذكر شده و نوع و تاريخ فعاليتهاي
انجام شده را در خصوص انجام طرح در جدولي زماني به نام جدول گانت كه در
فرمهاي پروپوزال وجود دارد مشخص خواهيم كرد.

تنظيم
و تكميل بودجه: در تكميل اين قسم ت هزينه‌هاي لازم جهت پرسنل با توجه به
نوع فعاليت و ساعات كاري و هم‌چنين هزينه‌هاي لازم براي مواد و وسايل با
توجه به مصرفي و غيرمصرفي بودن و ساير هزينه‌هاي پيش‌بيني شده و پيش‌بيني
نشده و چاپ و تكثير بايد درج گردد.

منابع:

۱ـ
ملك افضلي حسين، مجدزاده سيدرضا، فتوحي اكبر، توكلي سامان و ساير همكاران
(۱۳۸۳) روش‌شناسي پژوهش‌هاي كاربردي در علوم پزشكي، انتشارات علوم پزشكي
تهران، تهران

۲ـ يوسفي. محمدحسين، « چگونه يك پيش طرح پژوهشي بنويسيم؟» انتشارات دانشگاه علوم پزشكي كردستان ۱۳۷۷

مقدمه

موضوع اين دوره‌ي كوتاه نوشتن پروپوزال است. اما پروپوزال به خودي خود امري مستقل نيست. پروپوزال‌نويسي بايد قسمتي از فرايند برنامه‌ريزي و تحقيق، توسعه و بارور نمودن سرمايه هاي بالقوه و تامين منابع مالي باشد.

اين تفكر كه مشاركت بين تامين كننده اعتبار و محقق در يك مسير بدون سود جريان پيدا كند امروزه منسوخ شده است. زماني كه شما وقت زيادي را براي بدست آوردن پول مي‌گذرانيد بايد در نظر داشته باشيد دور ريختن و هدر نمودن آن سخت است. در واقع دلارهاي خرج شده به وسيله يك بنياد يا تعاوني تا زماني كه آنها ضميمه برنامه هاي قوي در بخشهاي قابل استفاده نشده اند ارزشي ندارند.

اين بدرستي يك مشاركت ايده آل است. موسسات، عقايد و ظرفيتهايي براي حل مشكلات دارند كه هيچ دلاري نمي تواند آنها را انجام دهد. بنيادها و موسسات، منابع مالي دارند اما منابع ديگري براي ايجاد برنامه ها مورد نياز است. رساندن اين دو به هم به طور موثر و نتيجه بخش به يك همكاري پويا نياز دارد.

شما به دنبال تصاحب دلارها، نياز داريد از يك روند قدم به قدم پيروي كنيد. براي كامياب شدن احتياج به زمان و شكيبايي است. بعد از آن كه شما يك پروپوزال را نوشتيد به مدت يك سال زمان نياز داريد تا منابع مورد نياز را براي انجام آن را تهيه كنيد. و حتي يك پروپوزال نوشته شده‌ي كامل كه براي ارائه جهت داوري آماده شده است ممكن است به دلايل مختلف پذيرفته نشود.

افزايش سرمايه، يك سرمايه‌گذاري براي آينده است. هدف شما بايد ساختن يك «شبكه سرمايه» و سرمايه گذاران متحد باشد. تعداد زيادي كه كمكهاي مالي كوچك بر اساس خلوص نيت اعطا مي كنند و تعداد اندكي هم ممكن است اعتبارات دوره‌اي بزرگ اختصاص دهند. به وسيله تعقيب مجدانه انواع مراحل فرايند هر سال شما مي توانيد بسياري از پشتيبانان منظم خود را نگاه داريد و تعادلي را بين ورودي و خروجي سرمايه گذاران بزرگ ايجاد كنيد.

فرايند سفارش شده فرمول خشكي نيست كه سرسختانه بايد از آن تبعيت كنيد. اين يك شيوه پيشنهادي است كه مي تواند براي سازگار شدن با نيازهاي غير انتفاعي و ويژگي هاي خاص هر موقعيت روزآمد شود. سرمايه گذاري به همان ميزان كه هنر است به همان ميزان يك علم است. شما بايد به خاطر آن  خلاقيت خود را افزايش دهيد و قابل انعطاف(flexible) باقي بمانيد.

جمع آوري اطلاعات زمينه (Gathering background Information)

اولين چيزي كه شما در نوشتن يك پروپوزال جامع، نياز خواهيد داشت جمع آوري مستندات براي آن است. شما مستندات زمينه را در سه سطح لازم خواهيد داشت: خط مشي(concept)، برنامه (program) و مخارج (expenses).

همه‌ي اين اطلاعات براي شما به آساني در دسترس نيستند، مشخص كنيد چه كسي به شما در جمع آوري اطلاعات هر بخش كمك خواهد كرد. اگر شما قسمتي از يك موسسه كوچك غيرانتفاعي بدون پرسنل هستيد يك  عضو مطلع و كاري بودن شما يك انتخاب منطقي خواهد بود. اگر شما در يك موسسه بزرگ هستيد آنجا بايد برنامه و پشتيباني مالي پرسنلي كه مي تواند به شما كمك كند وجود داشته  باشد. قبل از اينكه  شما بدانيد با چه كسي صحبت مي كنيد خواسته هايتان را مشخص سازيد.

اين روند جمع آوري اطلاعات نوشتن واقعي را بسيار آسانتر مي سازد و با دخالت ديگر شركت كنندگان در فرايند، زمينه‌ي پيدا كردن افراد كليدي ذي نفوذ در موسسه شما كه پروژه را مورد ارزشيابي قرار خواهند داد فراهم مي‌آيد.

خط مشي

اينكه شما يك احساس خوبي نسبت به چگونگي سازگاري پروژه با فلسفه و ماموريت سازمان داشته باشيد خيلي مهم است. همچنين نيازي كه پروپوزال مخاطب آن است  بايد مستند باشد. اين خط مشي‌ها بايد در پروپوزال به صورت مفصل تعريف شوند. سرمايه گذاران ميل دارند كه يك پروژه همه قسمتهاي يك سازمان را تقويت كند و آنها ممكن است نياز باشد متقاعد شوند كه موضوع پروژه براي سازمان ضرورت دارد. شما بايد اطلاعات زمينه را در سازمانتان گرد آوريد و نياز هاي مشخص شده به نحو قابل قبولي  مستند شده سازيد.

برنامه

اين يك چك ليست اطلاعات برنامه است كه شما نياز داريد:

–        ماهيت پروژه و چگونگي هدايت آن

–        جدول زماني براي پروژه

–        پيش بيني خروجي ها و بهترين روش براي ارزيابي نتايج

مخارج

شما تا زماني كه جزئيات برنامه و زمان بندي مربوطه را با پروژه انجام نداده باشيد قادر نخواهيد بود همه مخارج را به دست آوريد. بنابر اين جمع آوري اطلاعات مالي اصلي بعد از آنكه  شرح پروپوزال اصلي نوشته بشود مشخص مي شود. با وجود اين در اين مرحله شما به پيش نويس  طرح اجمالي بودجه براي اطمينان از تناسب معقولانه هزينه ها و نتايج مورد انتظار نياز داريد. اگر به نظر مي‌رسد هزينه ها حتي با بر مبناي مقياسي كه شما در نظر گرفته‌ايد به نظر گران مي رسد بايد در مرحله بعدي طرحهاي خود را بازنگري كنيد يا آنها را براي در بر داشتن حداقل هزينه موثر  سازگار كنيد.

محتواي يك پروپوزال (Components of a proposal)

۱٫ چكيده پژوهش(Executive Summery)

تبيين موضوع و چكيده كل پروپوزال در يك صفحه

۲٫ بيان ضرورت(Statement of Need)

چرا اين پروژه ضرورت دارد؟ در دو صفحه

۳٫ توصيف پروژه:(Project Description)

بحث كنيد چطور پروژه انجام خواهد گرفت و چگونه ارزيابي خواهد شد؟

۴٫ بودجه(Budget)

توضيحات مالي پروژه به علاوه ملاحظات.  در يك صفحه

۵٫ اطلاعات سازماني:(Organization Information)

تاريخچه و ساختار تشكيلاتي موسسه غير انتفاعي: فعاليتهاي اصلي آن، مخاطبان و خدمات. در يك صفحه

۶٫ نتيجه:(Conclusion)

چكيده نكات اصلي پروپوزال. در دو پاراگراف

چكيده پروژه اجرايي

اولين صفحه‌ي پروپوزال مهمترين بخش نسبت به قسمتهاي ديگر آن است. در اين قسمت شما خواننده را با نماي كلي آنچه كه در پي خواهد آمد آشنا مي كنيد. اين بخش مخصوصا  همه اطلاعات كليدي را خلاصه مي كند و محلي است براي ارائه طرح به صورت مستند تا بتواند خواننده را متقاعد كند به گونه اي كه  پروژه از نظر پشتيباني مورد ملاحظه قرار گيرد. به در بر داشتن اين موارد در اين قسمت يقين پيدا كنيد:

مسئله: (Problem)

يك بيان كوتاه از مسئله يا يا نيازي كه موسسه شما آن را درك كرده است و براي حل آن آماده است.( در يك يا دو پاراگراف)

راه حل: (Solution)

يك توصيف مختصر از پروژه  شامل آنچه انجام خواهد شد و چگونه افراد مختلف از برنامه منتفع خواهند شد ، چگونه و كجا آن انجام خواهد گرفت، براي چه مدت و چه كسي آن را هدايت خواهد كرد. ( در يك يا دو پاراگراف)

نيازمنديهاي مالي  (Funding requirements)

توصيفي از ميزان ملزومات مالي مورد نياز براي پروژه و آنچه طرحهاي شما براي آينده سرمايه گذاري كمي كنند. ( در يك پاراگراف)

سازمان و متخصصان آن: (Organization and its expertise)

توصيفي اجمالي نام، تاريخچه، هدف و فعاليتهاي موسسه شما، تاكيد روي ظرفيت سازمان براي اجراي اين پروژه. ( در يك پاراگراف)

تبيين نياز ( The Statement Of Need)

اگر سرمايه‌گذار اهداف چكيده مقاله را مطالعه نموده و شما با موفقيت علاقه او را تحريك كرده باشيد. وظيفه بعدي شما است تبديل اين علاقه ابتدايي سرمايه‌گذار  به پروژه شما به گونه‌اي كه مسئله‌اي  را كه پروژه به آن پاسخ خواهد داد را درك كند.

«بيان نياز» خواننده را قادر خواهد ساخت بيشتر در باره موضوع ياد بگيرد. اين مرحله، عوامل و شواهدي كه از ضرورت پروژه حمايت مي كنند را مهيا مي كند و ادراكات غير انتفاعي شما از مسائل را تصديق مي كند و بنا بر اين مي تواند معقولانه در صدد رفع آنها برآيد. اطلاعات مورد استفاده براي تاييد موضوع پروژه مي تواند از نويسندگان در  آن زمينه و همچنين تجربيات كاري خودتان تهيه شود.

شما مي خواهيد بخش نياز هم مختصر باشد ، هم متقاعد كننده. مانند يك مناظره كننده‌ي خوب شما بايد تمام استدلالها را گردآوري كنيد. سپس آنها را در يك توالي منطقي مطرح نماييد به طوري كه با سهولت خواننده را متقاعد نمايد. در حين مرتب نمودن استدلالات  خود، به شش نكته زير توجه نماييد:

۱٫ تصميم بگيريد كه بهترين عوامل يا شاخصهاي آماري از پروژه حمايت كنند. مطمئن باشيد اطلاعاتي كه ارائه مي دهيد كاملا دقيق هستند. كمتر چيزي شرم آورتر از اين است كه سرمايه گذاري به شما بگويد اطلاعات شما تاريخ گذشته يا غلط هستند. اطلاعاتي كه خيلي عمومي يا مفصل هستند به شما كمك نخواهند كرد. براي پروژه تان يك استدلال قوي و برنده ايجاد نماييد. اطلاعاتي كه به سازمان شما  يا پروژه شما ربطي ندارند باعث مي شوند سرمايه گذار در كليت پروپوزال به ترديد بيفتد.  همچنين بايد بين اطلاعات ارائه شده و ميزان برنامه تعادل وجود داشته باشد.

۲٫ به خواننده اميد بدهيد. تصويري كه شما رسم كرده‌ايد نبايد چنان ترسناك باشد كه راه حل آن نااميدانه به نظر برسد. سرمايه‌گذار در اين هراس خواهد بود كه آيا ارزشي دارد سرمايه‌ي خود در چنين راه  حلي مصرف كند. اين مثالي از بيان نياز منطقي است: “سرطان سينه مي كشد. اما آمارها ثابت مي كنند كه با چكاپ (بررسي پزشكي) منظم و تشخيص سرطان سينه در مراحل اوليه، احتمال كاهش مرگ وجود دارد. از اين رو يك برنامه براي تشويق چكاپ پيش گيرانه، خطر مرگ از طريق سرطان سينه را كاهش خواهد داد.” از گزافه گويي و درخواستهاي احساسي اغراق آميز  پرهيز كنيد.

۳٫ تصميم بگيريد كه آيا مي خواهيد پروژه تان را به عنوان يك الگو مقابل خودتان قرار دهيد؟ اين موضوع مي تواند زير بناي بالقوه  سرمايه گذاران را توسعه دهد  . اما چنين مدلهاي كاري را فقط براي بعضي از پروژه‌ها به خدمت بگيريد. روي استدلالي كه  واقعا براي موقعيت جديد نامناسب است پافشاري نكنيد و آن را به خدمت نگيريد. اگر شما پروژه‌تان را به عنوان يك الگو (model) ارائه دهيد، سرمايه‌گذاران ممكن است به درستي انتظار داشته باشند موسسه شما از يك نقشه تكراري تبعيت مي كند.

اگر تصميم به عنوان يك مدل چيز مثبتي است شما بايد به صورت مستند بيان كنيد مسئله اي كه شما براي آن راه حل ارائه مي دهيد در ديگر جوامع چگونه انجام مي شود.

۴٫ مشخص كنيد آيا به تصوير كشيدن  نياز به عنوان يك بحران، منطقي و مستند است. شما از سرمايه‌گذار مي خواهيد بيشتر به پروپوزال شما توجه نشان دهد زيرا هم مسئله اي كه شما مطرح كرده ايد بحراني‌تر است و هم را حلي كه شما پيشنهاد كرده ايد از مال ديگران هوشمندانه‌تر است. هر روز بچه هايي در سراسر كشور به علت خوردن داروي زياد مي ميرند. در برانكس جنوبي (south Bronx) مشكل وخيم‌تر است. اينجا بچه ها بيشتر از جاهاي ديگر مي ميرند. اين يك اپيدمي است. از اين رو برنامه پيشگيري دارو در “برانكس جنوبي”بيشتر از هر جاي ديگر شهر ضروري است.

۵٫ تصميم بگيريد آيا شما مي توانيد اثبات كنيد كه برنامه ارائه شده شما از نظر ضرورت متفاوت تر يا بهتر از ديگر پروژه ها ي قبلي است. اغلب بدون داشتن حالت انتقادي نسبت به رقيب، توصيف ضرورت پروژه شما مشكل است. اما شما بايد دقت كنيد آن را آنچنان انجام ندهيد. حالت انتقادي داشتن به ديگر موسسات از نظر پذيرش به وسيله سر مايه گذار مطلوب نخواهد بود. اين مسئله ممكن است باعث شود سرمايه گذار با وسواس بيشتري به پروژه شما نگاه كند به اين خاطر  كه بداند چرا شما اين احساس را داشته ايد  كه براي  درست كردن موضوع خودتان مجبور شده ايد ديگران را تخريب نماييد. در اين حالت سرمايه گذاري كه ممكن است در ديگر پروژه ها سرمايه گذاري كرده بود شروع به در نظر گرفتن پروژه هايي بكند كه شما از آنها انتقاد نموده بوديد چرا كه اكنون كه شما آنها را به كانون توجه آورده ايد.

در صورت امكان شما بايد خاطر نشان كنيد كه شما از موضوعاتي كه ديگران در اين زمينه انجام مي دهند آگاه هستيد. در نظر داشته باشيد كه سرمايه‌گذاران كنوني به همكاري خيلي علاقه‌مند هستند. آنها حتي ممكن است از شما بپرسند چرا شما با آنهايي كه شما آنها را به عنوان رقباي كليدي در نظر مي‌گيريد همكاري نمي‌كنيد. بنابراين شما حداقل نياز داريد كيفيت رقباي كاريتان را شرح دهيد اما از كار ديگران كپي برداري نكنيد.

۶٫ از استدلال تسلسلي پرهيز كنيد. در استدلال تسلسلي شما فقدان راه حلتان را به عنوان مسئله واقعي ارائه مي دهيد. سپس راه حل شما به عنوان راهي براي حل مسئله پيشنهاد مي شود. براي مثال استدلال تسلسلي براي ساختن استخر شناي عمومي ممكن است اينچنين باشد: “مسئله اين است كه ما در جامعه مان هيچ استخر شنايي نداريم. ساختن استخر اين مسئله را حل خواهد كرد.” حالت متقاعد كننده تر مي توانست  بگويد احداث استخر به معناي نزديكي مردم به هم است، باعث سرگرمي مردم مي شود، ورزش و برنامه هاي درماني فيزيكي را ترويج مي‌كند.

بيان نياز نبايد طولاني و پيچيده باشد. اطلاعات كوتاه و موجز توجه خواننده را جلب مي‌كند.

شرح پروژه (The Project Description)

اين بخش از پروپوزال شما بايد پنج زير بخش داشته باشد: اهداف، متدها، اجرا، ارزيابي و قابليت اثبات. اهداف و متدها (روشها) با هم شرايط اجرا و مديريت را ديكته مي كنند. بعد از آن آنها براي سنجش نتايج پروژه روي ارزيابي متمركز مي شوند. قابليت پايداري پروژه مستقيما از نتايج آن ناشي مي شود، از جهت توانايي آن براي جذب حمايت غير. با هم بودن پنج زير بخش يك تصوير به هم پيوسته از كل پروژه فراهم مي آورد.

اهداف عيني  (Objectives)

«اهداف عيني» خروجيهاي قابل اندازه گيري برنامه هستند. آنها روشهاي شما را تعريف مي كنند. اهداف شما بايد محسوس، معين، واقعي، قابل اندازه گيري و در يك دوره زماني معين قابل دستيابي(achievable) باشند. محققان اغلب اهداف عيني (واقعي) را با اهداف كلي (goals) كه مفهومي و بسيار ذهني هستند اشتباه مي گيرند. براي توضيح مقصود در زير مثالي از هدف كلي پروژه و يك هدف عيني جزئي مي آوريم:

هدف كلي: برنامه‌ي بعد از مدرسه ما به بهتر خواندن بچه ها كمك مي كند.

هدف جزئي: برنامه «آموزش- درماني» بعد از مدرسه ما پنجاه كودك را در بر خواهد گرفت در جهت بهبود نمرات خواندن آنها تا سطح يك نمره بعد از آنكه بچه ها در يك برنامه شش ماهه شركت مي كنند  روي آنها آزمونهاي خواندن استاندارد شده اجرا مي شود.

هدف كلي در اين مورد  (case) انتزاعي است: بهبود خواندن، در حالي كه هدف جزئي بسيار مشخص تر است. آن در يك زمان كوتاه (شش ماهه) قابل دستيابي است و قابل اندازه گيري است (بهبود نمرات خواندن پنجاه كودك تا سطح يك نمره).

استفاده از يك مثال متفاوت، حداقل چهار نوع هدف جزئي وجود دارد.

۱٫ رفتاري (Behavioral): يك عمل انساني مورد انتظار است.

مثال: پنجاه نفر از هفتاد كودك شركت كننده شنا كردن ياد خواهند گرفت.

۲٫ عملكرد (Performance): يك چهارچوب زماني معين كه در آن رفتار در يك سطح چيرگي مورد انتظار انجام خواهد شد.

مثال: پنجاه كودك از هفتاد كودك شنا كردن را در مدت شش ماه ياد خواهند گرفت و از آزمون مهارت در شناگري كه به وسيله نجات غريق مجاز «صليب سرخ» اجرا مي شود قبول مي شوند.

۳٫ فرايند (Process): طريقي كه در آن رفتار روي مي دهد.

مثال: ما روشهاي تدريس را مستند خواهيم كرد، تعريف آنها به بهترين صورت.

۴٫ محصول (Product): نتايج قابل لمس موضوع مورد مطالعه.

مثال: براي اين سن و گروههاي مشابه در آينده  يك آيين‌نامه آموزش شنا ايجاد خواهد شد.

در هر پروپوزال ارائه شده، شما متناسب با ماهيت پروژه تان يك يا بيشتر از اين نوع اهداف جزئي را  پيدا مي‌كنيد. از ارائه هدفهاي جزئي به صورت كاملا روشن و شفاف اطمينان يابيد. مطمئن شويد آنها در داخل متغير ها گم نمي‌شوند و روي صفحه برجسته مي‌شوند. براي مثال شما مي‌توانيد از اعداد، نقاط سياه يا تو رفتگي براي تفكيك اهداف جزئيتان  در متن استفاده كنيد. بالاتر از همه در چيدن اهداف واقع بين باشيد. چيزي را كه نمي‌توانيد از عهده‌اش بر آييد قول ندهيد. به خاطر داشته باشيد سرمايه‌گذار هر چيزي را كه در گزارش نهايي‌تان براي رسيدن به اهداف مشخص كرده ايد را از شما خواهد خواست.

از شما خواسته شده تا یک پروژه را مدیریت کنید، اما آیا خودتان و دیگران می دانید که چه کاری را در چه زمانی باید انجام دهید؟ پروژه شما به یک پروپوزال نیاز دارد.
پروپوزال یک نقشه راه در برابر شما قرار می دهد. بنابراین شما خواهید دانست چه چیزی در چه زمانی باید تحویل شود.

چگونه برای پروژه یک پروپوزال بنویسیم

۱_ با یک workshop آغاز کنید
با گرد هم آوردن اسپانسرهای اصلی، مشتریان و اعضای تیم اجرای پروژه در یک جلسه الزامات پروژه را شناسایی کرده و راه حل های ایده آل را مشخص کنید.
برگزاری این جلسه تعریف یک افق برای پروژه را تسهیل می کند. بنابراین شما یک جهت مشخص رو به جلو خواهید داشت. با دانستن الزامات، راه حل و افق پروژه، شما راه دیگری به جز اتمام موفق پروژه نخواهید داشت.

۲_ نقشه راه پروژه را تعریف کنید
بعد از آن شما باید به وسیله ایجاد یک زمان بندی کلی یک نقشه راه برای پروژه تعریف کنید. در برنامه زمان بندی، همه فعالیت های سطح بالایی که برای موفقیت پروژه بحرانی هستند را لحاظ کنید. سپس تاریخ انجام هر فعالیت را به آن اضافه کنید، به صورتی که به طور تقریبی بدانید چه کاری در چه زمانی باید انجام شود.
این یک نقشه راه سطح بالا برای پروژه است، نه یک برنامه جزیی که ساعات پروژه را نیز مشخص کرده باشد. این نقشه راه باید به تأیید کارفرما یا اسپانسر پروژه برسد. بلافاصله پس از تأیید باید قدم بعدی را بردارید.

۳_ این همه چیز درباره تحویل شدنی هاست!
در گام بعدی برنامه تأیید شده را به اجزای کوچکتر که همان تحویل شدنی ها هستند تجزیه کنید، به طوری که با تولید همه تحویل شدنی هایی که در برنامه به آنها اشاره شده، پروژه شما تکمیل گردد.
تحویل شدنی ها را کمی بیشتر تشریح کنید؛ به گونه ای که مشخصات آنها برای همه واضح باشد و در زمان شروع پروژه افراد نتوانند بر روی آن بحث کنند.
داشتن تحویل شدنی هایی که دقیق تعریف شده اند به شما کمک می کند محدوده پروژه را مدیریت کنید و در مسیر اجرای پروژه تغییرات را کنترل نمایید.

۴_ منابع و بودجه شما
سپس شما باید منابع و بودجه ای که برای تولید تحویل شدنی ها _که در مرحله قبل تعریف شد_ نیاز دارید را مشخص کنید. همه افراد، ماشین آلات و مصالح مورد نیاز خود را فهرست کنید و پس از آن که هزینه منابع را مشخص کردید، با تجمیع هزینه ها به بودجه مورد نیاز پروژه برسید.
اکثر افراد علاقه دارند ۱۰ الی ۲۰ درصد هزینه احتمالی به بودجه اضافه کنند تا ریسک موارد غیرقابل پیش بینی که ممکن است در طول پروژه اتفاق بیفتد را کاهش دهند.

۵_ گزارش دهی
ایجاد ارتباط روشن با ارکان پروژه و گزارش دهی به آنها در زمان های مشخص از ضرورت های پروژه پس از استارت خوردن آن است. پس تشریح کنید که چگونه می خواهید این کار را انجام دهید.
آیا با تیم پروژه جلسات منظم دارید؟ آیا وضعیت پروژه را به ذینفعان گزارش می کنید؟ آیا از یک سیستم آنلاین برای توزیع اطلاعات و گزارشات استفاده می کنید؟
در نهایت معیارهای کلیدی موفقیت پروژه را فهرست کنید تا هرکسی بداند پس از تکمیل پروژه میزان موفقیت آن چگونه اندازه گیری می شود.

همه اطلاعات پیش گفته را جمع آوری کرده آنها را در پروپوزال پروژه بنویسید و جهت تأیید به کارفرما ارائه دهید. پس از امضای آن، شما در مسیر تکمیل موفق پروژه قرار گرفته اید.

پروپوزال يا طرح تحقيق ، پيش نويس پ‍ژوهشي است كه شما مي بايست براي اخذ مدرك تحصيلي خود انجام دهيد. در پروپوزال ، شما به معرفي موضوعي كه براي پايان نامه خود انتخاب كرده ايد ، توضيح اهميت آن موضوع ، ذكر پ‍‍ژوهش هايي كه در گذشته در اين باره صورت گرفته ، و نتايجي كه فكر مي كنيد از تحقيق خواهيد گرفت می پردازيد. هم چنين روش يا روش هايي كه در پژوهش از آن ها بهره خواهيد گرفت را ذكر مي كنيد.

شكل پروپوزال بنا بر هدفي كه از آن داريد و يا به مقتضاي رشته تحصيلي شما مي تواند قدري متغير باشد. اما شكل بندي بنيادين آن ، همواره بايد شامل عنوان بندي های مشابه و بخش هاي زير باشد :

۱- موضوع تحقيق ( Project Title )

ذيل اين عنوان مي بايست عنوان دقيق تحقيق خود را ذكر كنيد. براي مثال :

Project Title: Women Role in Southeast Thailand

۲- توضيح موضوع و اهميت آن ( Importance and Statement of Topic )

در اين بخش مي بايست جوانب موضوع ، چگونگي ارتباط آن با رشته تحصيلي مورد نظر ، و اهميت موضوع به لحاظ علمي و كاربردي را توضيح دهيد. روشن کنید چرا این موضوع باید برای استاد راهنمای بالقوه ی شما جذاب باشد؟ چه مشکل یا مساله ی جدیدی را می خواهید مطرح کنید؟ و چرا حل آن مهم است؟

۳- ادبيات تحقيق و پژوهش هاي مرتبط ( Review of Literature and Relevant Topics)

زير اين عنوان ، بايد توضيح مختصر اما جامعی همراه با رفرنس دهی صحیح آکادمیک (استاندارد هاروارد) درباره پژوهش هايي كه پيش از شما روي اين موضوع و موضوعات نزديك به آن انجام شده بدهيد. در اين بخش در واقع بايد به ذكر پژوهش هايي بپردازيد كه شما قصد داريد يافته هاي آن ها را تكميل كنيد ، اشتباهات آن ها را رفع نماييد و يا نتايج آن ها را رد كنيد. این قسمت باید به استاد راهنمای بالقوه ی شما اثبات کند که شما مطالعه و احاطه ی کافی به مطلبی که موضوع پژوهش است را دارید. بیشترین استفاده از منابع تحقیق (که در قسمت آخر می آیند)، چه کتاب باشند چه مقاله، نشریه، ویدئو یا هر مورد دیگر، در این قسمت انجام می شود.

۴- اهداف و فرضيه ها ( Aims and Hypothesizes )

در اين بخش بايد به ذكر نتايجي بپردازيد كه فكر مي كنيد از تحقيق خواهيد گرفت. توضيح دهيد كه از انجام تحقيق چه هدفي داريد؟ به كدام سمت حركت مي كنيد؟ و فكر مي كنيد به كجا خواهيد رسيد؟ چه گزاره هایی را ممکن است رد یا اثبات کنید؟ باز هم توضیح دهید پژوهش شما دقیقاً چه کارآیی (هایی) خواهد داشت.

۵- روش ها و ابزار هاي تحقيق ( Methodology )

در اين قسمت توضيح دهيد كه در انجام پروژه از چه روش هاي علمي سود خواهيد برد و چه ابزارهايي را براي رسيدن به اهداف تحقيق به خدمت خواهيد گرفت. این ها می بایست روش های استاندارد تحقیق باشند که در مورد خاص تحقیق شما کاربرد دارند.

۶- منابع( References )

فهرستي از منابعي كه در نوشتن پروپوزال از آنها استفاده کرده اید، پایه ی مطالعات قبلی شما هستند یا اینکه فكر مي كنيد از آن ها استفاده خواهيد كرد را الفبايي و منظم كنيد و در اين بخش بياوريد. رفرنس دهی می بایست با استاندارد هاروارد منطبق باشد.

چگونه یک پروپوزال بنویسیم؟

اولین قدم دانستن معنی لغوی این کلمه می باشد : “طرح پیشنهادی”
و قدم بعدی کاربرد آن : به منظور معرفی پروژه خود و یا دامنه فعالیت خود گاهی لازم است که شرحی از آن را در اختیار کارفرما قرار دهید. در واقع توضیحی از امکانات و اختیارات خود!

در نگارش پروپزال سطح دانش مخاطبین و نیز موقعیت آنان بایستی در نظر گرفته شود. اگر مخاطب پروپوزال دارای دانش فنی کافی نیست، باید همراه در ابتدای آن یک مقدمه اجرایی به زبان غیرفنی و ساده آورده شود.
استاندارد کاملاً تعریف شده ای برای نگارش یک پروپوزال وجود ندارد، لیکن فرمت های متداول متعددی موجود است و برخی از سازمانها، بخصوص سازمانهای سرمایه گذار و اعطا کننده کمک مالی، فرمت های از پیش تعیین شده ای برای اینکار دارند. در اینجا یک فرمت کلی برای این منظور پیشنهاد می شود.

– فرمت کلی یک پروپوزال

۱) مقدمه

▪ معرفی پروپوزال : اگر پروپوزال را در پاسخ به یک “درخواست پروپوزال“ (RFP) ارسال می کنید، مقدمه ای برای آن فراهم کنید که در آن شماره، تاریخ، شماره تماس با مشتری یا کارفرما و غیره آورده شده باشد. در غیر اینصورت، دلیل ارسال پروپوزال، دریافت کننده آن (با نام) و چگونگی پاسخ مورد انتظارتان را در این مقدمه ذکر کنید.
▪ معرفی سازمان ارسال کنده پروپوزال :سازمان ارسال کننده را بروشنی معرفی کرده و بر ارزش نقش آن برای کارفرما یا مشتری تاکید کنید.

▪ سوابق کاری: تجارب و سوایق کاری سازمان یا شرکت خود را بطور خلاصه ذکر کنید.

۲-۱) محصولات ارائه شده
▪ معماری :معماری طراح شده برای محصولات یا خدمات ارائه شده را شرح دهید.
▪ پیکربندی :نحوهٔ پیکربندی محصولات توسط خود یا مشتری را بیان کنید.
▪ جنبه های خاص و مزایا :اصلی ترین جنبه های محصولات پیشنهادی و مزایای مربوط به آنها را شرح دهید.
▪ مشخصات :عملکرد و سایر مشخصات محصولات پیشنهادی را شرح داده و یا در ضمیمه پروپوزال بیاورید.

۲-۲) خدمات ارائه شده

▪ بکارگیری :نحوه نصب و بکارگیری را شرح دهید.
▪ یکپارچه سازی :نحوه یکپارچه سازی با محیط موجود را شرح دهید.
▪ نگهداری و پشتیبانی :نگهداری و پشتیبانی فراهم شده برای مشتری را بیان کنید.
▪ روش تحویل :روش تحویل خدمات و رویه های مربوطه را بیان کنید.
▪ کاهش ریسک :تعریف واقع بینانه ای از ریسک های مواه با پروژه و نحوه کاهش آنها ارائه دهید.
▪ تضمین کیفیت :شرح انچه برای تضمین کیفیت انجام خواهید داد.

۳) تجارب و سوابق کاری مرتبط

▪ خلاصه ای از پروژه های انجام شده :توصیف پروژه های مشابهی که قبلاً توسط شرکت انجام شده است.
▪ مراجع و شواهد :شواهد و نقطه نظرات مشتریان قبلی خود را ذکر کنید.

۴) هزینه و قیمت گذاری

▪ روش تعیین قیمت :قیمت مورد نظر چگونه محاسبه شده است؟
▪ قیمت گذاری :قیمت محصولات و خدمات خود را بیان کنید.
▪ نحوه پرداخت :نحوه پرداخت قیمت محصولات یا خدمات خود توسط مشتریان را بیان کنید.
▪ موارد قانونی :هرگونه موارد و نیازمندی های قانونی مورد نیاز قراردادها را بیان کنید.