برای نوشتن یک طرح پايان نامه، معمولاً فرم های از پیش تهیه شده ای وجود دارد که دانشجو باید آن را پر کند. پروپوزال يا طرح پایان نامه باید زیر نظر استاد راهنما تدوین شود. با توجه به این که فرم های پروپوزال بخش های یکسان و مشابه فراوانی دارند، توضیحات لازم برای پر کردن هربخش ارایه مي شود. دانشجو بايد فرم طرح پايان نامه يا پروپوزال را تكميل نمايد(پيش نويس) و پس از رویت و هماهنگی با استاد راهنما آن را نهايي نمايد. دقت کنید که برای تدوین فرم پروپوزال نباید بخش هاي اساسي مربوط به تحقيق خالی بماند.
بخش هاي مشترك در فرم هاي طرح پايان نامه هاي دانشگاهي كه حتماً بايد پر شوند و توضيحات آن در ادامه ارايه مي شود.
۱٫ معرفي طرح پايان نامه: نوشتن عنوان پايان نامه به فارسي و انگليسي، رشته و مقطع تحصيلي دانشجو.
۲٫ معرفي دانشجو، اساتيد راهنما و مشاور: نوشتن مشخصات فردي دانشجو، اساتيد راهنما و مشاور.
۳٫ اطلاعات مربوط به پايان نامه: نوشتن زبان پايان نامه(فارسي يا غيرفارسي)، نوع پژوهش از نظر هدف (توضيح در انتخاب روش تحقيق همين فصل)، تعدادواحدپايان نامه و پرسش اصلي تحقيق.
۴٫ بيان مساله: در اين بخش بايد ابعاد و حدود مساله را مشخص كرد و مساله را به طور دقيق معرفي نمود. دانشجو، جنبه هاي مجهول، مبهم و متغيرهاي مربوط به پرسش هاي تحقيق و منظور تحقيق را بيان مي كند. بيان مساله تشريح مشكلات و تعارضاتي است كه در ذهن دانشجو يك پرسش يا سوال اساسي را ايجاد كرده است. در واقع با مرور منطقي دلايل پديدآيي سوالات، در پايان پرسش يا پرسش هاي اصلي تحقيق مطرح مي شود. يكي از مهم ترين مراحل در انجام تحقيق، طرح يك سوال يا پرسش خوب است. پژوهش با سوال شروع و با اقدامات سازمان يافته به جواب منتهي مي شود. محل مناسب براي توضيح دلايل شكل گيري و معرفي اين سوال، بخش بيان مساله است. در بيان مساله بايد به عملي بودن آن توجه شود. مساله بايد اهميت و ارزش كافي براي سرمايه گذاري داشته باشد و بتواند هيات تصميم گيرنده را متقاعد نمايد كه يا در زمينه موردنظر اطلاعاتي وجود ندارد؛ يا اطلاعات اندكي وجود دارد؛ يا اطلاعات موجود اشتباه است؛ و يا چيزهاي جديدي را بر پيكره شناخت موجود خواهد افزود. براي اين منظور در تدوين بيان مساله بايد به يافته ها و اموري استنادكنيد كه مساله هاي برجسته اي را به ميان مي كشند. در بيان مساله بايد بر اساس مستندات و دلايل نشان دهيم كه مساله اي وجود دارد.
۵٫ سوابق مربوط: بيان مختصر سابقه از تحقيقات انجام شده درباره موضوع و نتايج به دست آمده در داخل و خارج از كشور و نظريه هاي علمي موجود درباره موضوع تحقيق مي باشد. در اين بخش بهتر است كه ۵ تحقيق جديد فارسي و ۵ تحقيق جديد انگليسي در فاصله ده سال گذشته با ذكر منبع و قالبي به شكل : “نام محقق، سال، عنوان، روش نمونه گيري، آزمودني و نتيجه” اقدام گردد.
۶٫ بخش فرضيه ها: فرضيه پاسخي فرضي به مسأله يا پرسش هاي پژوهش است. فرضيه يك پيشنهاد يا پيش بيني منطقي است كه پس از آزمایش و بررسی رد یا قبول مي شود. فرضیه هایی که در تحقیق بیان می شوند باید مانند اهداف مطالعه به طور دقیق، واضح و کامل و با استفاده از واژه های قابل اندازه گیری بیان شوند. كاربرد فرضيه صفر براي آن است كه دانشجو يك پاسخ احتمالي به عنوان شكل مخالف پاسخ خود يا فرضيه صفر را آزمون كند و در اين حالت، دانشجو اعلام مي كند كه فرض صفر رد شده و فرض مقابل آن پذيرفته است.
۷٫ بخش اهداف تحقيق: هدف كلي هر تحقيق همان عنوان منتخب خواهد بود و اهداف ويژه يا اختصاصي، موارد جزيي شده اي است كه محقق را به هدف كلي مي رساند. در هريك از انواع پژوهش ها، اهداف خاصي دنبال مي شود كه آنها بر شكل گيري و چگونگي بيان مساله تاثير مي گذارد و از آن تاثير مي پذيرد. يكي از عوامل موثر بر تعيين هدف پژوهش اين است كه دانشجو با خود بيانديشد كه پس از پايان پژوهش راجع به چه چيزي گزارش خواهد داد.
۸٫ بخش اهميت و ضرورت تحقيق: اين بخش را مي توان در دو محور اهداف كاربردي و ضرورت هاي خاص انجام تحقيق پاسخ داد. در محور اهداف كاربردي بايد نوشت كه نتايج به دست آمده چه كاربردي خواهد داشت. در محور ضرورت هاي خاص انجام تحقيق بايد با بيان تناقض هاو مشكلات به كمك منابع علمي به لزوم تحقيق و كاربردهاي آن اشاره كرد. براي بيان اهميت و ضرورت تحقيق، بايد به دلايل انجام پژوهش در رابطه با مساله مطرح شده اشاره كنيم. همانطور كه در بيان مساله اشاره شد، بايد با استدلال منطقي و در ادامه مساله اي كه مطرح شده، به ضروت اجراي تحقيق و امكان استفاده كاربران احتمالي آن بپردازيم.
۹٫ بخش روش تحقيق: در اينجا بايد به روش تحقيق، جامعه، نمونه و متغيرهاي تحقيق اشاره شود.
۱۰٫ بخش روش گردآوري اطلاعات: در اينجا بايد شيوه گردآوري اطلاعات بر اساس نوع روش تحقيق منتخب، توضيح داده شود. بر اين اساس شما مي توانيد به روش هاي ميداني، كتابخانه اي(اسنادي)، آزمايشگاهي يا ديگر روش ها اشاره كنيد.
۱۱٫ بخش ابزارگردآوري اطلاعات: بايد مشخص كرد كه از كدام يك از ابزارهاي پرسشنامه، آزمون، مصاحبه، مشاهده و يا هرگونه سياهه احتمالي استفاده مي كنيد.
۱۲٫ بخش روش تجزيه و تحليل اطلاعات: در اينجا بايد روش هاي آماري منتخب را معرفي كنيد.
۱۳٫ جدول زمان بندي مراحل انجام تحقيق: در اين بخش، بايد در يك زمان بندي از تصويب تا دفاع نهايي را مشخص مي كند. اين دوره معمولاً براي پايان نامه هاي كارشناسي ارشد، ۶ماهه و براي رساله هاي دكترا يكساله است.
۱۴٫ بخش فهرست منابع ومآخذ (فارسی وغیر فارسی ) مورد استفاده در پایان نامه: در اینجا باید تنها منابعی نوشته شوند که در بیان مساله و سایر بخش های پروپوزال از آنها استفاده شده است. در این صورت منابع را مي توان با توجه به ملاحظات زير نوشت.
• ابتدا منابع فارسی و سپس منابع انگلیسی بر اساس حروف الفبا تنظیم می شوند.
• شماره و ردیف. نام خانوادگی نویسنده، نام نویسنده(سال انتشار). عنوان کتاب، مقاله، گزارش یا پایان نامه تحصیلی همراه با ذکر عنوان پایان نامه دوره کارشناسی ارشد یا رساله دکترا(این قسمت با حروف ایتالیک و سیاه حروفچینی شود)، نام ناشر، مجله، سمینار یا موسسه علمی که مقاله در آن چاپ شده و یا نام دانشگاهی که پایان نامه در آنجا ارایه گردیده است. شماره مجله یا شماره جلد کتاب. شماره صفحه هایی که مطلب مورد نظر از آنها استخراج شده است(در صورتی که کل منبع موردنظربه عنوان مرجع مورد استفاده قرار گرفته باشد، لزومی به ذکر شماره صفحه ها نیست).
• توجه شود که نام و نام خانوادگی با علامت ویرگول، سال با علامت پرانتز و سپس نقطه، عنوان با علامت نقطه، و انتشارات با شهر نشر و صفحه ها با علامت ویرگول از یکدیگر جدا شوند.
• در صورتی که منبع بیش از یک نفر نویسنده داشت، پس از نوشتن نام هر نویسنده(ابتدا نام خانوادگی بعدکاما و بعد نام) از علامت (؛) برای جداکردن نام ها استفاده می کنیم. اگرمنبع مورد استفاده تعداد نویسندگان زیادی داشت، لازم است اسامی تمامی آنها قید شود.
• در زمینه کتاب ها یا مقالاتی که به یک نویسنده تعلق دارند، رعایت ترتیب زمانی انتشار آنها ضرورت دارد. دراین حالت ابتدا مورد جدیدتر مطرح می شود.
• اگر کتاب ترجمه شده است، نام مترجم پس از نام کتاب به شکل مثال زیربیان شود : بست، جان دبلیو(۱۳۷۳). روش های تحقیق در علوم تربیتی و رفتاری. ترجمه حسن پاشاشریفی؛ نرگس طالقانی. تهران: انتشارات رشد، ۲۳-۲۷
• در صورتی که مقاله از اینترنت یا لوح فشرده انتخاب می شود، منبع نویسی به شکل زيرصورت گیرد: نام خانوادگی، نام نویسنده(سال نشر). عنوان مطلب، تاریخ دریافت، نشانی اینترنتی یا نام لوح فشرده. در مورد مقالاتی که از سایت های اینترنتی استفاده می شود، آدرس سایت به همراه دیگر اطلاعات مانند رفرنس های کتاب و مجله آورده شود.