اولين قدم براي نوشتن يك پروپوزال انتخاب موضوع است و موضوع بايد داراي معيارهايي باشد كه خلاصه آنها به شرح زير است.

معيارهاي انتخاب يك موضوع تحقيقاتي چيست؟

-۱ موضوع بايد مناسبت داشته باشد:  يعني موضوع جزء موضوعات اولويت دار باشد.

 -۲اجتناب از دوباره‌كاري در موضوع طرح: براي اينكه بدانيم موضوع مورد تحقيق ما تكراري است يا نه و آيا ارزش تحقيق دارد يا نه، بايد متون مرتبط بررسي شود. با توجه به امكانات موجود و در دسترس، این امر كار دشواری نیست. محقق مي‌تواند با مراجعه به مقالات داخلي و خارجي، خلاصه كنگره‌ها تماس با ساير محققيني كه درخصوص موضوع پژوهش يا موضوعات مشابه كار كرده‌اند، نظري اجمالي به كارهاي ساير محققين داشته باشد. البته ذكر اين نكته لازم است كه زماني يك موضوع تكراري است كه تمامی ابعاد تحقیق و موضوع مانند هم باشند. ولي اگر از نظر زماني يا مكاني با هم متفاوت باشند، موضوع ديگر تكراري نیست.

 -۳موضوع قابليت اجراء را داشته باشد: يعني آيا تمامی امكانات و شرايط لازم برای انجام تحقيق درخصوص موضوع مذبور در آن مكان فراهم است يا نه؟ و يك موضوع حتي اگر تمامی ويژگي‌هاي لازم را داشته باشد، اما قابل انجام نباشد، موضوع خوبي نخواهد بود.

 -۴كاربردي و مناسب با زمان و مقرون به صرفه باشد: عملاً مطالعاتي در اولويت پژوهشي قرار دارند كه با حداقل هزينه جنبه كاربردي داشته و نتيجه آن براي برنامه‌ريزان و مديران جامعه در زمان حال يا آيندة نزديك مفيد واقع شود.

 -۵نداشتن موانع اخلاقي: در مطالعاتي كه در آن جامعة مورد مطالعه انسان بوده و مداخله‌اي بر سوژه‌هاي انساني صورت مي‌گيرد، رضايت‌مندي و حفظ حرمت انساني و محرمانه نگاه داشتن اطلاعات بسيار ضروري است.

  -۶مقبوليت سياسي و فرهنگي: موضوع مورد مطالعه بايد مورد پذيرش فرهنگ و عرف جامعه باشد.

  نكات مهم در نوشتن عنوان موضوع

عنوان موضوع از همة قسمتهاي كار بيشتر خواننده دارد. پس در انتخاب عنوان بايد دقت كرد و به نكات زير توجه نمود.

-۱ عنوان نبايد خيلي كوتاه و يا خيلي طويل باشد.

-۲ دربرگيرندة تمام محتويات كار تحقيقاتي باشد.

-۳از به كار بردن مخففها، اصطلاحات و كلمات غير مصطلح و كلمات انگليسي كه معادل فارسي دارند، اجتناب شود.

-۴به صورت خبري نوشته شود و از عناوين اختصاري استفاده نشود.

-۵ سال و مكان انجام تحقيق حتماً ذكر شود.

بيان مسئله يا مشكل (ضروري اجراي پژوهش)

بيان مسئله بايد مختصر و دقيق (حداكثر ۱ صفحه) و با ذكر منابع نوشته شود و در نگارش آن به نكات زير توجه كرد.

-۱ مسئله و مشكل چيست؟ با جملاتي كوتاه و شيوا ماهيت، شدت، وسعت و عوامل موثر بر مسئله را ذكر كنيد.
-۲ به پيامدهاي مسئله و خطرات ناشي از آن اشاره كنيد؟

-۳ چرا انجام پژوهش مورد نظر لازم است و با توضيح و ارائه راه حل، اهميت موضوع طرح و ضرورت آن را توجيه نمایيد.

نكته:  بلافاصله پس از بيان مسئله بايد تمامی مخففها و اصطلاحات و منابع مورد استفاده در پاورقی توضيح داده و نوشته شوند.
بررسي متون (منابع)و ادبیات تحقیق

در بررسي متون با مراجعه به كتب، مجلات داخلي و خارجي، تماس با ساير محققين و استفاده از بانكهاي الكترونيك داخلي و خارجي مي‌توان مروري بر مطالعات ساير محققين در زمينه كار خود يا مشابه آن داشت و با مطالعه آنها از تجربيات و نتايج به دست آمده استفاده كرد و از متدولوژي طرح، روشهاي نمونه‌گيري و تحلیلهاي آماري آنها برای تحقق انجام يك تحقيق مفيد و درست بهره برد.

نكته: در پايان اين قسمت نيز ذكر منابع ضروري است (حداقل ۳ منبع).

چگونه يك پروپوزال بنويسيم؟ 

اولين قدم براي نوشتن يك پروپوزال انتخاب موضوع است و موضوع بايد داراي معيارهايي باشد كه خلاصه آنها به شرح زير است.

معيارهاي انتخاب يك موضوع تحقيقاتي چيست؟

–۱ موضوع بايد مناسبت داشته باشد:  يعني موضوع جزء موضوعات اولويت دار باشد.

 –۲اجتناب از دوباره‌كاري در موضوع طرح: براي اينكه بدانيم موضوع مورد تحقيق ما تكراري است يا نه و آيا ارزش تحقيق دارد يا نه، بايد متون مرتبط بررسي شود. با توجه به امكانات موجود و در دسترس، این امر كار دشواری نیست. محقق مي‌تواند با مراجعه به مقالات داخلي و خارجي، خلاصه كنگره‌ها تماس با ساير محققيني كه درخصوص موضوع پژوهش يا موضوعات مشابه كار كرده‌اند، نظري اجمالي به كارهاي ساير محققين داشته باشد. البته ذكر اين نكته لازم است كه زماني يك موضوع تكراري است كه تمامی ابعاد تحقیق و موضوع مانند هم باشند. ولي اگر از نظر زماني يا مكاني با هم متفاوت باشند، موضوع ديگر تكراري نیست.

 -۳موضوع قابليت اجراء را داشته باشد: يعني آيا تمامی امكانات و شرايط لازم برای انجام تحقيق درخصوص موضوع مذبور در آن مكان فراهم است يا نه؟ و يك موضوع حتي اگر تمامی ويژگي‌هاي لازم را داشته باشد، اما قابل انجام نباشد، موضوع خوبي نخواهد بود.

 -۴كاربردي و مناسب با زمان و مقرون به صرفه باشد: عملاً مطالعاتي در اولويت پژوهشي قرار دارند كه با حداقل هزينه جنبه كاربردي داشته و نتيجه آن براي برنامه‌ريزان و مديران جامعه در زمان حال يا آيندة نزديك مفيد واقع شود.

 –۵نداشتن موانع اخلاقي: در مطالعاتي كه در آن جامعة مورد مطالعه انسان بوده و مداخله‌اي بر سوژه‌هاي انساني صورت مي‌گيرد، رضايت‌مندي و حفظ حرمت انساني و محرمانه نگاه داشتن اطلاعات بسيار ضروري است.

  -۶مقبوليت سياسي و فرهنگي: موضوع مورد مطالعه بايد مورد پذيرش فرهنگ و عرف جامعه باشد.

  نكات مهم در نوشتن عنوان موضوع

عنوان موضوع از همة قسمتهاي كار بيشتر خواننده دارد. پس در انتخاب عنوان بايد دقت كرد و به نكات زير توجه نمود. 

-۱ عنوان نبايد خيلي كوتاه و يا خيلي طويل باشد.

-۲ دربرگيرندة تمام محتويات كار تحقيقاتي باشد. 

 -۳از به كار بردن مخففها، اصطلاحات و كلمات غير مصطلح و كلمات انگليسي كه معادل فارسي دارند، اجتناب شود.

 -۴به صورت خبري نوشته شود و از عناوين اختصاري استفاده نشود.

-۵ سال و مكان انجام تحقيق حتماً ذكر شود.

بيان مسئله يا مشكل (ضروري اجراي پژوهش)

بيان مسئله بايد مختصر و دقيق (حداكثر ۱ صفحه) و با ذكر منابع نوشته شود و در نگارش آن به نكات زير توجه كرد.

-۳ چرا انجام پژوهش مورد نظر لازم است و با توضيح و ارائه راه حل، اهميت موضوع طرح و ضرورت آن را توجيه نمایيد.

نكته:  بلافاصله پس از بيان مسئله بايد تمامی مخففها و اصطلاحات و منابع مورد استفاده در پاورقی توضيح داده و نوشته شوند.

در بررسي متون با مراجعه به كتب، مجلات داخلي و خارجي، تماس با ساير محققين و استفاده از بانكهاي الكترونيك داخلي و خارجي مي‌توان مروري بر مطالعات ساير محققين در زمينه كار خود يا مشابه آن داشت و با مطالعه آنها از تجربيات و نتايج به دست آمده استفاده كرد و از متدولوژي طرح، روشهاي نمونه‌گيري و تحلیلهاي آماري آنها برای تحقق انجام يك تحقيق مفيد و درست بهره برد.

نكته: در پايان اين قسمت نيز ذكر منابع ضروري است (حداقل ۳ منبع).

اهداف، سئوالات، فرضيات (با توجه به موضوع پژوهش)

آنچه را كه مطالعه به طور كلي به آن دست خواهد يافت، هدف كلي مي‌گويند. هدف كلي در واقع همان عنوان مطالعه است با اين تفاوت كه با لغتهاي قابل اندازه‌گيري مثل «تعيين يا شناخت» كه معني و كاربرد دقيق و واضحتري دارند، شروع مي شود.

مثال: عنوان موضوع: بررسي ميزان شيوع كيست هيداتيك در جمعيت روستايي استان كردستان در سال ۱۳۸۵٫

هدف كلي: مانند تعيين ميزان نرخ تکفل در جمعيت استان كردستان در سال ۱۳۸۵٫

۲ـ اهداف اختصاصي (ويژه يا جزيي):  اين اهداف بايد واقع‌بينانه مطرح شود و به آنچه كه مطالعه براي حل آن طرح‌ريزي شده متمركز باشند.

اهداف جزئي در واقع جزئي از هدف كلي هستند و اگر به خوبي تنظيم شوند، محقق را به طراحي روش تحقيق و نحوه گردآوري، تجزيه و تحليل و تفسير داده‌ها هدايت خواهند نمود.

هدف جزئي: نبايد از قالب هدف كلي خارج شد و بايد به جنبه‌هاي اساسي مطالعه محدود باشد.

۱ـ تعيین ميزان تکفل در جمعیت استان كردستان بر حسب جمعیت روستایی و شهری.

۲ـ تعيين ميزان تکفل در جمعیت استان كردستان بر حسب ميزان تحصيلات.

 نكته: در اهداف جزئي (اختصاصي) معمولاً ۲ نوع هدف با توجه به نوع مطالعه مطرح مي شوند.

۱– اهداف توصيفي:  اين اهداف معمولاً نرخ تکفل در شهر و روستا و ميانگين نرخ در استان را مي‌سنجد و نتيجه آن معمولاً به صورت اعداد بيان مي شود.

۲ـ اهداف تحليلي:  اين اهداف معمولاً تعيين ارتباط يا مقايسه دو موضوع را مي‌سنجد و نتيجه آن به صورت تحلیلی بيان مي شود.

 مثال: تعيين ميانگين نرخ تکفل در جمعيت روستايي استان كردستان در سال ۱۳۸۵ (هدف توصيفي) ـ تعيين ارتباط بين نرخ تکفل و ميزان تحصيلات در جمعيت روستايي استان كردستان در سال ۱۳۸۵ (هدف تحليلي)

ذكر سئوالات تحقيق و فرضيات

در يك مطالعه توصيفي اهداف توصيفي به سئوالات توصيفي تبديل مي شوند كه معمولاً جواب آنها عدد است.

مثال:  ميزان نرخ تکفل در جمعيت روستايي استان كردستان در سال ۱۳۸۵ بر حسب جنس چقدر است؟ در يك مطالعه تحليلي اهداف تحليلي به فرضيات تبديل مي‌شوند و يك فرضيه توضيح يا پيش‌گویي اين مسئله است كه چرا يك يا چند عامل، عوامل ديگر را تحت تأثير قرار مي دهند.

مثال: نرخ تکفل در جمعيت روستايي استان كردستان در افراد بي‌سواد بيشتر از افراد تحصيل كرده است.

متغيرهاي يك تحقيق بسيار مهم است و در واقع هسته اصلی يك تحقيق به شمار می رود. متغيرها در واقع داده‌هایي هستند كه محقق در صدد جمع‌آوري و تحلیل است. به طور كلي، متغيرها به دو دسته اصلي كمي و كيفي تقسيم مي شوند. مبناي اين تقسيم‌بندي اين است كه متغيرهاي كمي مقادير مختلف به خود مي‌گيرند و متغيرهاي كيفي حالات مختلف به خود مي‌گيرند.

مثال: سن يك متغير كمي است و جنس يك متغير كيفي است.

متغيرهاي كمي خود به دو دسته تقسيم مي شوند:

۱ـ كمي گسسته:  بين دو عدد اعشار نمي‌گيرد؛ مانند تعداد فرزندان.

۲ـ كمي پيوسته:  بين دو عدد بي‌نهايت عدد و اعشار مي‌تواند قرار گيرد؛ مانند قد بين ۱۷۵ و ۱۸۰ سانتي‌متر.

 متغيرهاي كيفي نيز به ۲ دسته تقسيم مي شوند:

۱ـ كيفي اسمي:  برتري ترتيبي بين حالات مختلف متغير وجود ندارد؛ مانند جنس يا شغل.

گاهي در هنگام ثبت متغيرها يا در موقع تحليل آماري، كمي بودن متغير براي پژوهشگر مطلوب نیست و او مايل است که متغير مربوط را به مقياسي درآورد كه تعداد كمتري مقدار يا حالت بپذيرد؛ مانندً تبديل متغير سن به گروههاي سني يك مثال معمول است.

به طور كلي، براي متغيرها چهارنوع مقياس مختلف تعريف شده است كه عبارتند از:

۱ـ مقياس نسبتي: داراي صفر واقعي هستند و فاصله‌ها مساويند؛ مانند قد، وزن.

متغير وابسته يا معلول: تغييرات آن تابع تغييرات متغير ديگري است.

مثال: «بررسي تاثیر سطح تحصیلات بر روی بهره وری نیروی کار». در اين سطح تحصیلات متغير مستقل و بهره وری متغير وابسته است.

متغيرهاي مخدوش‌كننده (مزاحم):  متغيرهايي هستند كه با علت و معلول هر دو در ارتباط هستند و بر روي هريك از آنها تأثير مي گذارند. مثلاً فرض كنيم كه محققي مي‌خواهد نقش سيگار را بر روي بيماريهاي قلبي و عروقي مطالعه كند. يكي از متغيرهاي مخدوش‌كننده در اين ميان استرس است كه هم مي‌تواند باعث بيماري قلبي شود و هم بر روي مصرف بيشتر سيگار اثر بگذارد.

در مطالعات تحليلي شناخت تمامی متغيرهاي مخدوش‌كننده از اهميت بسيار زيادي برخوردار است؛ زيرا اگر اثر اين متغيرها بر نتيجه مطالعه در مرحله نمونه‌گيري يا تحليل آماري خنثي نشود، نتايج حاصل قابل اطمينان نخواهد بود.

متغيرهاي زمينه‌اي:  متغيرهاي مربوطه به خصوصيات فردي جمعيت نمونه را متغير زمينه‌اي مي‌گويند. اين متغيرها معمولاً در تمامی مطالعات ثبت مي‌شوند؛ مانند سن، جنس، شغل، تحصيلات و وضعيت تأهل.

 در برخي از مطالعات اين متغيرها نقش متغير مستقل را بازي مي‌كنند.

در اين بخش نوع مطالعه (توصيفي يا تحليلي) و جامعه موردنظر را كه تحقيق بر روي آن صورت مي‌گيرد، باید توضیح داده شود. در اين مرحله بهتر است با كمك مشاور آماری يا مشاور روش تحقيق آگاه به تجزيه و تحليل داده‌ها، حجم نمونه و روش تحلیلهای آماري را مشخص كرد.

در اين قسمت زمان لازم براي اجراي طرح بايد ذكر شود و نوع و تاريخ فعاليتهاي انجام شده را در خصوص انجام طرح در جدولي زماني به نام جدول گانت كه در فرمهاي پروپوزال وجود دارد مشخص شود.

در اين بخش مشخصات منابع مورد استفاده در متن پروپوزال ارائه مي گردد و فهرست منابع فارسي و انگليسي همراه با هم نوشته می شود. 

برای نوشتن یک طرح پايان نامه، معمولاً فرم های از پیش تهیه شده ای وجود دارد که دانشجو باید آن را پر کند. پروپوزال يا طرح پایان نامه باید زیر نظر استاد راهنما تدوین شود. با توجه به این که فرم های پروپوزال بخش های یکسان و مشابه فراوانی دارند، توضیحات لازم برای پر کردن هربخش ارایه مي شود. دانشجو بايد فرم طرح پايان نامه يا پروپوزال را تكميل نمايد(پيش نويس) و پس از رویت و هماهنگی با استاد راهنما آن را نهايي نمايد. دقت کنید که برای تدوین فرم پروپوزال نباید بخش هاي اساسي مربوط به تحقيق خالی بماند.
بخش هاي مشترك در فرم هاي طرح پايان نامه هاي دانشگاهي كه حتماً بايد پر شوند و توضيحات آن در ادامه ارايه مي شود.
۱٫ معرفي طرح پايان نامه: نوشتن عنوان پايان نامه به فارسي و انگليسي، رشته و مقطع تحصيلي دانشجو.
۲٫ معرفي دانشجو، اساتيد راهنما و مشاور: نوشتن مشخصات فردي دانشجو، اساتيد راهنما و مشاور.
۳٫ اطلاعات مربوط به پايان نامه: نوشتن زبان پايان نامه(فارسي يا غيرفارسي)، نوع پژوهش از نظر هدف (توضيح در انتخاب روش تحقيق همين فصل)، تعدادواحدپايان نامه و پرسش اصلي تحقيق.
۴٫ بيان مساله: در اين بخش بايد ابعاد و حدود مساله را مشخص كرد و مساله را به طور دقيق معرفي نمود. دانشجو، جنبه هاي مجهول، مبهم و متغيرهاي مربوط به پرسش هاي تحقيق و منظور تحقيق را بيان مي كند. بيان مساله تشريح مشكلات و تعارضاتي است كه در ذهن دانشجو يك پرسش يا سوال اساسي را ايجاد كرده است. در واقع با مرور منطقي دلايل پديدآيي سوالات، در پايان پرسش يا پرسش هاي اصلي تحقيق مطرح مي شود. يكي از مهم ترين مراحل در انجام تحقيق، طرح يك سوال يا پرسش خوب است. پژوهش با سوال شروع و با اقدامات سازمان يافته به جواب منتهي مي شود. محل مناسب براي توضيح دلايل شكل گيري و معرفي اين سوال، بخش بيان مساله است. در بيان مساله بايد به عملي بودن آن توجه شود. مساله بايد اهميت و ارزش كافي براي سرمايه گذاري داشته باشد و بتواند هيات تصميم گيرنده را متقاعد نمايد كه يا در زمينه موردنظر اطلاعاتي وجود ندارد؛ يا اطلاعات اندكي وجود دارد؛ يا اطلاعات موجود اشتباه است؛ و يا چيزهاي جديدي را بر پيكره شناخت موجود خواهد افزود. براي اين منظور در تدوين بيان مساله بايد به يافته ها و اموري استنادكنيد كه مساله هاي برجسته اي را به ميان مي كشند. در بيان مساله بايد بر اساس مستندات و دلايل نشان دهيم كه مساله اي وجود دارد.
۵٫ سوابق مربوط: بيان مختصر سابقه از تحقيقات انجام شده درباره موضوع و نتايج به دست آمده در داخل و خارج از كشور و نظريه هاي علمي موجود درباره موضوع تحقيق مي باشد. در اين بخش بهتر است كه ۵ تحقيق جديد فارسي و ۵ تحقيق جديد انگليسي در فاصله ده سال گذشته با ذكر منبع و قالبي به شكل : “نام محقق، سال، عنوان، روش نمونه گيري، آزمودني و نتيجه” اقدام گردد.
۶٫ بخش فرضيه ها: فرضيه پاسخي فرضي به مسأله يا پرسش هاي پژوهش است. فرضيه يك پيشنهاد يا پيش بيني منطقي است كه پس از آزمایش و بررسی رد یا قبول مي شود. فرضیه هایی که در تحقیق بیان می شوند باید مانند اهداف مطالعه به طور دقیق، واضح و کامل و با استفاده از واژه های قابل اندازه گیری بیان شوند. كاربرد فرضيه صفر براي آن است كه دانشجو يك پاسخ احتمالي به عنوان شكل مخالف پاسخ خود يا فرضيه صفر را آزمون كند و در اين حالت، دانشجو اعلام مي كند كه فرض صفر رد شده و فرض مقابل آن پذيرفته است.
۷٫ بخش اهداف تحقيق: هدف كلي هر تحقيق همان عنوان منتخب خواهد بود و اهداف ويژه يا اختصاصي، موارد جزيي شده اي است كه محقق را به هدف كلي مي رساند. در هريك از انواع پژوهش ها، اهداف خاصي دنبال مي شود كه آنها بر شكل گيري و چگونگي بيان مساله تاثير مي گذارد و از آن تاثير مي پذيرد. يكي از عوامل موثر بر تعيين هدف پژوهش اين است كه دانشجو با خود بيانديشد كه پس از پايان پژوهش راجع به چه چيزي گزارش خواهد داد.
۸٫ بخش اهميت و ضرورت تحقيق: اين بخش را مي توان در دو محور اهداف كاربردي و ضرورت هاي خاص انجام تحقيق پاسخ داد. در محور اهداف كاربردي بايد نوشت كه نتايج به دست آمده چه كاربردي خواهد داشت. در محور ضرورت هاي خاص انجام تحقيق بايد با بيان تناقض هاو مشكلات به كمك منابع علمي به لزوم تحقيق و كاربردهاي آن اشاره كرد. براي بيان اهميت و ضرورت تحقيق، بايد به دلايل انجام پژوهش در رابطه با مساله مطرح شده اشاره كنيم. همانطور كه در بيان مساله اشاره شد، بايد با استدلال منطقي و در ادامه مساله اي كه مطرح شده، به ضروت اجراي تحقيق و امكان استفاده كاربران احتمالي آن بپردازيم.
۹٫ بخش روش تحقيق: در اينجا بايد به روش تحقيق، جامعه، نمونه و متغيرهاي تحقيق اشاره شود.
۱۰٫ بخش روش گردآوري اطلاعات: در اينجا بايد شيوه گردآوري اطلاعات بر اساس نوع روش تحقيق منتخب، توضيح داده شود. بر اين اساس شما مي توانيد به روش هاي ميداني، كتابخانه اي(اسنادي)، آزمايشگاهي يا ديگر روش ها اشاره كنيد.
۱۱٫ بخش ابزارگردآوري اطلاعات: بايد مشخص كرد كه از كدام يك از ابزارهاي پرسشنامه، آزمون، مصاحبه، مشاهده و يا هرگونه سياهه احتمالي استفاده مي كنيد.
۱۲٫ بخش روش تجزيه و تحليل اطلاعات: در اينجا بايد روش هاي آماري منتخب را معرفي كنيد.
۱۳٫ جدول زمان بندي مراحل انجام تحقيق: در اين بخش، بايد در يك زمان بندي از تصويب تا دفاع نهايي را مشخص مي كند. اين دوره معمولاً براي پايان نامه هاي كارشناسي ارشد، ۶ماهه و براي رساله هاي دكترا يكساله است.
۱۴٫ بخش فهرست منابع ومآخذ (فارسی وغیر فارسی ) مورد استفاده در پایان نامه: در اینجا باید تنها منابعی نوشته شوند که در بیان مساله و سایر بخش های پروپوزال از آنها استفاده شده است. در این صورت منابع را مي توان با توجه به ملاحظات زير نوشت.
• ابتدا منابع فارسی و سپس منابع انگلیسی بر اساس حروف الفبا تنظیم می شوند.
• شماره و ردیف. نام خانوادگی نویسنده، نام نویسنده(سال انتشار). عنوان کتاب، مقاله، گزارش یا پایان نامه تحصیلی همراه با ذکر عنوان پایان نامه دوره کارشناسی ارشد یا رساله دکترا(این قسمت با حروف ایتالیک و سیاه حروفچینی شود)، نام ناشر، مجله، سمینار یا موسسه علمی که مقاله در آن چاپ شده و یا نام دانشگاهی که پایان نامه در آنجا ارایه گردیده است. شماره مجله یا شماره جلد کتاب. شماره صفحه هایی که مطلب مورد نظر از آنها استخراج شده است(در صورتی که کل منبع موردنظربه عنوان مرجع مورد استفاده قرار گرفته باشد، لزومی به ذکر شماره صفحه ها نیست).
• توجه شود که نام و نام خانوادگی با علامت ویرگول، سال با علامت پرانتز و سپس نقطه، عنوان با علامت نقطه، و انتشارات با شهر نشر و صفحه ها با علامت ویرگول از یکدیگر جدا شوند.
• در صورتی که منبع بیش از یک نفر نویسنده داشت، پس از نوشتن نام هر نویسنده(ابتدا نام خانوادگی بعدکاما و بعد نام) از علامت (؛) برای جداکردن نام ها استفاده می کنیم. اگرمنبع مورد استفاده تعداد نویسندگان زیادی داشت، لازم است اسامی تمامی آنها قید شود.
• در زمینه کتاب ها یا مقالاتی که به یک نویسنده تعلق دارند، رعایت ترتیب زمانی انتشار آنها ضرورت دارد. دراین حالت ابتدا مورد جدیدتر مطرح می شود.
• اگر کتاب ترجمه شده است، نام مترجم پس از نام کتاب به شکل مثال زیربیان شود : بست، جان دبلیو(۱۳۷۳). روش های تحقیق در علوم تربیتی و رفتاری. ترجمه حسن پاشاشریفی؛ نرگس طالقانی. تهران: انتشارات رشد، ۲۳-۲۷
• در صورتی که مقاله از اینترنت یا لوح فشرده انتخاب می شود، منبع نویسی به شکل زيرصورت گیرد: نام خانوادگی، نام نویسنده(سال نشر). عنوان مطلب، تاریخ دریافت، نشانی اینترنتی یا نام لوح فشرده. در مورد مقالاتی که از سایت های اینترنتی استفاده می شود، آدرس سایت به همراه دیگر اطلاعات مانند رفرنس های کتاب و مجله آورده شود.

چگونه پروپوزال بنویسیم؟

پروپوزال یا طرح تحقیق، پیش نویس پژوهشی است که شما در آن به معرفی موضوع، توضیح اهمیت آن موضوع، ذکر پژوهش هایی که در گذشته در این باره صورت گرفته و نتایجی که فکر می کنید از تحقیق خواهید گرفت می پردازید. هم چنین روش یا روش هایی که در پژوهش از آن ها بهره خواهید گرفت را ذکر می کنید. شکل پروپوزال بنا بر هدفی که از آن دارید و یا به مقتضای رشته تحصیلی شما می تواند قدری متغیر باشد، اما شکل بندی بنیادین ان، همواره باید شامل عنوان بندی های مشابه و بخش های زیر باشد:

۱-      عنوان تحقیق:        (Project Title)

در پروپوزال باید عنوان تحقیق به صورت دقیق ذکر شود. سعی کنید  عنوان ساده و روشن باشد. عنوان تحقیق را به صورت خلاصه ای فشرده از آن چه در ذهن دارید در نظر بگیرد.

۲-     توضیح موضوع و اهمیت آن:       (Importance and Statement of Topic)

در این بخش می بایست جوانب موضوع، چگونگی ارتباط آن با رشته تحصیلی مورد نظر و اهمیت موضوع به لحاظ علمی و کاربردی را شرح دهید. روشن کنید چرا این موضوع باید برای استاد راهنمای شما جذاب باشد؟ چه مشکل یا مسأله جدیدی را می خواهید مطرح کنید؟ و چرا حل آن مهم است؟

۳-      ادبیات تحقیق و پژوهش های مرتبط:    (Review of Literature and relevant Topics)

زیر این عنوان، باید توضیح مختصر اما جامعی همراه با رفرنس دهی صحیح آکادمیک (استاندارد هاروارد) درباره پژوهش هایی که پیش از شما روی این موضوع موضوعات نزدیک به آن انجام شده بدهید. در این بخش در واقع باید به ذکر پژوهش هایی بپردازید که شما قصد دارید یافته های آن ها را تکمیک کنید، اشتباهات آن ها را رفع نمایید و یا نتایج آن ها را رد نمایید. این قسمت باید به استاد راهنمای شما اثبات کند که شما مطالعه و احاطه ی کافی به مطلبی مورد پژوهش دارید

۴-     اهداف و فرضیه ها:   (Aims and Hypothesizes)

در این بخش باید به ذکر نتایجی بپردازید که فکر می کنید از تحقیق خواهید گرفت. توضیح دهید که از انجام تحقیق چه هدفی دارید؟ به کدام سمت حرکت می کنید؟ و فکر می کنید به کجا خواهید رسید؟ چه گزاره هایی را ممکن است رد یا ااثبات کنید؟ باز هم توضیح دهید پژوهش شما دقیقا چه کارایی ( هایی) خواهد داشت.

۵-      روش ها و ابزارهای تحقیق:    (Methodology)

در این قسمت توضیح دهید  که در انجام پروژه از چه روش های علمی استفاده خواهید کرد و چه ابزارهایی را برای رسیدن به اهداف تحقیق به خدمت خواهید گرفت. این ها می بایست روش های استاندارد تحقیق باشند که در مورد خاص تحقیق شما کاربرد دارند.

۶-      منابع:   (References)

فهرستی از منابعی که در نوشتن پروپوزال از آن ها استفاده کرده اید، پایه ی مطالعات قبلی شما هستند، یا این که فکر می کنید از آن ها استفاده خواهید کرد را الفبایی و منظم کنید و در این بخش بیاورید. رفرنس نویسی باید بر اساس استاندارد هاروارد باشد.

عنوان | Title

دانلود مقاله چگونه يك پروپوزال بنويسيم؟

راﻫﻨﻤﺎي ﻧﮕﺎرش ﭘﺮوﭘﻮزال

How to write a proposal ?

اولين قدم براي نوشتن يك پروپوزال بسیار خوب انتخاب موضوع است و موضوع بايد داراي معيارهايي باشد كه خلاصه آنها به شرح زير است.

معيارهاي انتخاب يك موضوع تحقيقاتي چيست؟

۱- موضوع بايد مناسبت داشته باشد:  يعني موضوع جزء موضوعات اولويت دار باشد.

 ۲-اجتناب از دوباره‌كاري در موضوع طرح: براي اينكه بدانيم موضوع مورد تحقيق ما تكراري است يا نه و آيا ارزش تحقيق دارد يا نه، بايد متون مرتبط بررسي شود. با توجه به امكانات موجود و در دسترس، این امر كار دشواری نیست. محقق مي‌تواند با مراجعه به مقالات داخلي و خارجي، خلاصه كنگره‌ها تماس با ساير محققيني كه درخصوص موضوع پژوهش يا موضوعات مشابه كار كرده‌اند، نظري اجمالي به كارهاي ساير محققين داشته باشد. البته ذكر اين نكته لازم است كه زماني يك موضوع تكراري است كه تمامی ابعاد تحقیق و موضوع مانند هم باشند. ولي اگر از نظر زماني يا مكاني با هم متفاوت باشند، موضوع ديگر تكراري نیست.

۳-موضوع قابليت اجراء را داشته باشد: يعني آيا تمامی امكانات و شرايط لازم برای انجام تحقيق درخصوص موضوع مذبور در آن مكان فراهم است يا نه؟ و يك موضوع حتي اگر تمامی ويژگي‌هاي لازم را داشته باشد، اما قابل انجام نباشد، موضوع خوبي نخواهد بود.

 ۴-كاربردي و مناسب با زمان و مقرون به صرفه باشد: عملاً مطالعاتي در اولويت پژوهشي قرار دارند كه با حداقل هزينه جنبه كاربردي داشته و نتيجه آن براي برنامه‌ريزان و مديران جامعه در زمان حال يا آيندة نزديك مفيد واقع شود.

۵-نداشتن موانع اخلاقي: در مطالعاتي كه در آن جامعة مورد مطالعه انسان بوده و مداخله‌اي بر سوژه‌هاي انساني صورت مي‌گيرد، رضايت‌مندي و حفظ حرمت انساني و محرمانه نگاه داشتن اطلاعات بسيار ضروري است…

جهت دانلود فایل PDF بر روی لینک زیر کلیک نمایید

دانلود | Download

چگونه پروپوزال بنويسيم – چگونه پروپوزال (proposal) بنويسيم؟ – چگونه يك پروپوزال پژوهشي خوب بنويسيم؟

————————————–

چگونه يك پروپوزال بنويسيم؟

اولين قدم براي نوشتن يك پروپوزال انتخاب موضوع است و موضوع بايد داراي معيارهايي باشد كه خلاصه آنها به شرح زير مي‌باشد.

معيارهاي انتخاب يك موضوع تحقيقاتي چيست؟

۱-
موضوع بايد مناسبت داشته باشد: يعني جزء اولويتهاي بهداشتي و درماني منطقه
بوده و هرچه رنج موجودات مبتلا و عوارض اقتصادي و بهداشتي بالاتر باشد
موضوع در اولويت بالاتري قرار مي‌گيرد مثلاً كيست هيداتيك كه انتشارش وسيع
بوده و تعداد زيادي از موجودات و انسانها به آن مبتلا هستند و در سال
خسارات اقتصادي را وارد كرده و روش درماني براي فرد مبتلا، جراحي است كه
هزينه بسيار بالايي دارد.

۲-
اجتناب از دوباره‌كاري در موضوع طرح: براي اينكه بدانيم موضوع مورد تحقيق
ما تكراري است يا خير و آيا ارزش تحقيق دارد يا خير بايد يك بررسي متون
داشته باشيم كه با توجه به امكانات موجود و در دسترس كار بسيار ساده است
ما مي‌توانيم با مراجعه به مقالات داخلي و خارجي، خلاصه كنگره‌ها تماس با
ساير محققيني كه درخصوص موضوع پژوهش يا موضوعات مشابه كار كرده‌اند و
همچنين استفاده از اينترنت  و بانكهاي اطلاعاتي پزشكي كه اخيراً  تعدادي
از آنها در سايت دانشگاه علوم پزشكي كردستان در دسترس مي‌باشد نظري اجمالي
به كارهاي ساير محققين داشته باشيم البته ذكر اين نكته  لازم
است كه زماني مي‌گوئيم يك موضوع تكراري كه تمام ابعاد و موضوع مثل هم
باشند. ولي اگر از نظر زماني يا مكاني با هم متفاوت باشند (بخصوص در
مطالعات اپيدميولوژيك) ديگر موضوع تكراري نخواهد بود.

۳-
موضوع قابليت اجراء را داشته باشد: يعني آيا تمام امكانات و شرايط لازم
جهت انجام تحقيق درخصوص موضوع مذبور در آن مكان فراهم است يا خير؟ و يك
موضوع حتي اگر تمام ويژگي‌هاي لازم را داشته باشد اما قابل انجام نباشد
موضوع خوبي نخواهد بود.

۴-
كاربردي و مناسب با زمان و مقرون به صرفه باشد: عملاً مطالعاتي در اولويت
پژوهشي قرار دارند كه با حداقل هزينه جنبه كاربردي داشته و نتيجه آن براي
برنامه‌ريزان و مديران در جهت تأمين سلامت جامعه در زمان حال يا آيندة
نزديك مفيد واقع شود.

۵-
نداشتن موانع اخلاقي: در مطالعاتي كه در آن جامعة مورد مطالعه انسان بوده
و مداخله‌اي بر سوژه‌هاي انساني صورت مي‌گيرد، رضايت‌مندي و حفظ حرمت
انساني و محرمانه نگاه داشتن اطلاعات بسيار ضروري است.

۶- مقبوليت سياسي و فرهنگي: موضوع مورد مطالعه بايد مورد پذيرش فرهنگ و عرف جامعه بوده و هيچگونه تضادي با سياست كشور نداشته باشد.

نكات مهم در نوشتن عنوان موضوع:

عنوان موضوع از همة قسمتهاي كار بيشتر خواننده دارد پس در انتخاب عنوان بايد دقت كرده و به نكات زير توجه كرد.

۱- عنوان نبايد خيلي كوتاه و يا خيلي طويل باشد.

۲- دربرگيرندة تمام محتويات كار تحقيقاتي باشد.

۳- از به كار بردن مخففها، اصطلاحات و كلمات غير مصطلح و كلمات انگليسي كه معادل فارسي دارند اجتناب شود.

۴- به صورت خبري نوشته شده و از عناوين اختصاري استفاده نشود.

۵- سال و مكان انجام تحقيق حتماً ذكر شود.

بيان مسئله يا مشكل (ضروري اجراي پژوهش)

بيان مسئله بايد مختصر و دقيق (حداكثر ۱ صفحه) و با ذكر منابع نوشته شده و در نگارش آن به نكات زير توجه كرد.

۱ـ مسئله و مشكل چيست؟ با جملاتي كوتاه و شيوا ماهيت، شدت، وسعت و عوامل موثر بر مسئله را ذكر كنيد

۲ـ به پيامدهاي مسئله و خطرات ناشي از آن اشاره كنيد؟

۳ـ چرا انجام پژوهش مورد نظر لازم است و با توضيح و ارائه راه حل، اهميت موضوع طرح و ضرورت آن را توجيه نمائيد.

نكته: بلافاصله پس از بيان مسئله بايد تمام مخففها و اصطلاحات و منابع مورداستفاده در پائين بيان مسئله توضيح و نوشته شوند.

بررسي متون (منابع)

در
بررسي متون با مراجعه به كتب، مجلات داخلي و خارجي، تماس با ساير محققين و
استفاده از بانكهاي الكترونيك داخلي و خارجي مي‌توان مروري بر مطالعات
ساير محققين در زمينه كار خود يا مشابه آن داشت و با مطالعه آنها از
تجربيات و نتايج بدست آمده استفاده كرده و از متدولوژي طرح، روشهاي
نمونه‌گيري و آتاليزهاي آماري آنها در جهت تحقق انجام يك تحقيق مفيد و
درست بهره برد.

نكته: در پايان اين قسمت نيز ذكر منابع ضروري مي‌باشد (حداقل ۳ منبع)

اهداف، سئوالات، فرضيات (با توجه به موضوع پژوهش)

اهداف يك پروژه تحقيقاتي خلاصه آنچه كه بايد با انجام مطالعه به آن برسيم را بيان ميكند.

۱ـ
هدف كلي: آنچه كه مطالعه به طور كلي به آن دست خواهد يافت را هدف كلي
مي‌گويند و هدف كلي در واقع همان عنوان مطالعه است با اين تفاوت كه با
لغتهاي قابل اندازه‌گيري مثل «تعيين يا شناخت» كه معني و كاربرد دقيق و
واضحتري دارند شروع ميشود.

مثال: عنوان موضوع: بررسي ميزان شيوع كيست هيداتيك در جمعيت روستايي استان كردستان در سال ۱۳۸۵

هدف كلي: تعيين ميزان شيوع كيست هيداتيك در جمعيت روستايي استان كردستان در سال ۱۳۸۵

۲ـ
اهداف اختصاصي (يا ويژه يا جزيي): اين اهداف بايد واقع‌بينانه مطرح شده و
به آنچه كه مطالعه براي حل آن طرح‌ريزي شده متمركز باشند. اهداف جزئي در
واقع جزئي از هدف كلي بوده و اگر به خوبي تنظيم شوند ما را هم چنين به
طراحي روش تحقيق و نحوه گردآوري، تجزيه و تحليل و تفسير داده‌ها هدايت
خواهند نمود.

هدف جزئي: نبايد از قالب هدف كلي خارج بوده و بايد به جنبه‌هاي اساسي مطالعه محدود باشد.

در
اهداف جزئي هم بايد از افعالي نظير تعيين كردن، مقايسه‌كردن، اثبات‌كردن،
محاسبه‌كردن و برقراركردن استفاده كرد و از به كارگيري افعال مبهم نظير
فهميدن، مطالعه كردن و اذعان كردن دوري نمود.

مثال: در مورد مطالعه كيست هيداتيك كه در هدف كلي مطرح شد، تعدادي از اهداف جزئي (اختصاصي) را مي‌توان چنين بيان كرد

۱ـ تعيين ميزان شيوع كيست هيداتيك در جمعيت روستايي استان كردستان بر حسب جنس

۲ـ تعيين ميزان شيوع كيست هيداتيك در جمعيت روستايي استان كردستان بر حسب ميزان تحصيلات

نكته: در اهداف جزئي (اختصاصي) معمولاً ۲ نوع هدف با توجه به نوع مطالعه مطرح ميشوند

۱ـ اهداف توصيفي: اين اهداف معمولاً ميزان شيوع و تعيين ميانگين را مي‌سنجد ونتيجه آن معمولاً به صورت اعداد بيان ميشود

۲ـ اهداف تحليلي: اين اهداف معمولاً تعيين ارتباط و يا مقايسه ۲ موضوع را مي‌سنجد و نتيجه آنها به صورت بلي يا خير بيان ميشوند.

مثال: ـ تعيين ميانگين شيوع كيست هيداتيك در جمعيت روستايي استان كردستان در سال ۸۵ (هدف توصيفي)

ـ تعيين ارتباط بين شيوع كيست هيداتيك و ميزان تحصيلات در جمعيت روستايي استان كردستان در سال ۸۵ (هدف تحليلي)

۳ـ
اهداف كاربردي: معمولاً در بعضي مطالعات هدف ديگري تحت عنوان هدف كاربردي
وجود دارد كه نحوه بكارگيري نتايج حاصله از بررسي تحقيقات را مشخص ميكند و
ساختار مشخصي ندارد.

نكته:
ذكر اين نكته لازم است كه اهداف بايد تمام قسمتهاي مسئله را آنچنان كه تحت
عنوان بيان مسئله آورده شده است را در برگيرد. اگر مسئله تحقيق با دقت
كافي بيان شده باشد تنظيم اهداف آسان‌تر خواهد بود.

ذكر سئوالات تحقيق و فرضيات:

در يك مطالعه توصيفي اهداف توصيفي به سئوالات توصيفي تبديل ميشوند كه معمولاً جواب آنها عدد مي‌باشد.

مثال: ميزان شيوع كيست هيداتيك در جمعيت روستايي استان كردستان در سال ۸۵ بر حسب جنس چقدر است؟

در
يك مطالعه تحليلي اهداف تحليلي به فرضيات تبديل مي‌شوند و يك فرضيه توضيح
يا پيش‌گوئي اين مسئله است كه چرا يك يا چند عامل، عوامل ديگر را تحت
تأثير قرار ميدهند.

مثال: كيست هيداتيك در جمعيت روستايي استان كردستان در افراد بي‌سواد بيشتر از افراد تحصيل كرده است.

بيان متغيرهاي تحقيق و تعريف عملياتي آنها:

متغيرهاي
يك تحقيق بسيار مهم بوده و در واقع قلب يك تحقيق مي‌باشند. متغيرها در
واقع داده‌هائي هستند كه ما مي‌خواهيم آنها را جمع‌آوري نموده و آناليز
كنيم.

به طور كلي
متغيرها به دو دسته اصلي كمي و كيفي تقسيم ميشوند و مبناي اين تقسيم‌بندي
اين است كه متغيرهاي كمي مقادير مختلف به خود مي‌گيرند و متغيرهاي كيفي
حالات مختلف به خود مي‌گيرند

مثال: سن يك متغير كمي است و جنس يك متغير كيفي

متغيرهاي كمي خود به دو دسته تقسيم ميشوند

۱ـ كمي گسسته: بين دو عدد اعشار نمي‌گيرد مانند تعداد فرزندان

۲ـ كمي پيوسته: بين دو عدد بي‌نهايت عدد و اعشار مي‌تواند قرار گيرد مثل قد بين ۱۷۵ و ۱۸۰ سانتي‌متر

متغيرهاي كيفي نيز به ۲ دسته تقسيم ميشوند

۱ـ كيفي اسمي: برتري ترتيبي بين حالات مختلف متغير وجود ندارد مثل جنس يا شغل

۲ـ كيفي رتبه‌اي: برتري ترتيبي بين حالات مختلف متغير وجود دارد مانند درجه بدخيمي‌ها يا ميزان تحصيلات

مقياسهاي اندازه‌گيري متغيرها:

گاهي
در هنگام ثبت متغيرها يا در موقع تحليل آماري كمي بودن متغير براي پژوهشگر
مطلوب نبوده و او مايل است متغير مربوطه را به مقياسي درآورد كه تعداد
كمتري مقدار يا حالت بپذيرد مثلاً تبديل متغير سن به گروههاي سني يك مثال
معمول است

به طور كلي براي متغيرها چهارنوع مقياس مختلف تعريف شده است كه عبارتند از:

۱ـ مقياس نسبتي: داراي صفر واقعي هستند و فاصله‌ها مساويند مثل قد، وزن

۲ـ مقياس فاصله‌اي: داراي صفر قراردادي هستند و فاصله‌ها كاملاً قراردادي ميشوند مثل درجه حرارت

۳ـ مقياس ترتيبي: در اين مقياس ترتيب مقادير قابل مشاهده است مثلاً وزن از كم به زياد

۴ـ
مقياس اسمي: در اين مقياس نسبت مقادير به هم، فواصل مقادير و ترتيب آنها،
هيچكدام مشخص نيست و هيچكدام به هم برتري ندارند و فقط كد يا شماره‌اي به
آنها تعلق يافته است مثل كد ۵

نكته: فقط۲ مقياس رتبه‌اي و اسمي در ثبت متغيرهاي كيفي استفاده ميشوند

در مطالعات تحليلي يك جنبه ديگر متغيرها نيز بايد در نظر گرفته شود و آن مستقل يا وابسته بودن آنهاست.

متغير مستقل يا علت: تغييرات آن تابع تغييرات متغير ديگر نمي‌باشد

متغير وابسته يا معلول: تغييرات آن تابع تغييرات متغير ديگري است

مثال:
«بررسي ارتباط استعمال دخانيات و ابتلا به سرطان ريه» در اين عنوان
استعمال دخانيات متغير مستقل و سرطان ريه متغير وابسته است.

متغيرهاي
مخدوش‌كننده: متغيرهايي هستند كه با علت و معلول هر دو در ارتباط هستند و
بر روي هريك از آنها تأثير ميگذارند مثلاً فرض كنيم كه محققي مي‌خواهد نقش
سيگار را بر روي بيماريهاي قلبي و عروقي مطالعه كند يكي از متغيرهاي
مخدوش‌كننده در اين ميان استرس مي‌باشد كه هم مي‌تواند باعث بيماري قلبي
شود و هم بر روي مصرف بيشتر سيگار اثر بگذارد.

در
مطالعات تحليلي شناخت تمام متغيرهاي مخدوش‌كننده از اهميت بسيار زيادي
برخوردار است زيرا اگر اثر اين متغيرها بر نتيجه مطالعه در مرحله
نمونه‌گيري يا تحليل آماري خنثي نشود نتايج حاصله قابل اطمينان نخواهد
بود.

متغيرهاي
زمينه‌اي: متغيرهاي مربوطه به خصوصيات فردي جمعيت نمونه را متغير زمينه‌اي
مي‌گويند اين متغيرها معمولاً در تمام مطالعات ثبت مي‌شوند مانند سن، جنس،
شغل، تحصيلات و وضعيت تأهل در برخي مطالعات اين متغيرها نقش متغير مستقل
را بازي مي‌كنند.

متدولوژي تحقيق:

در
اين بخش نوع مطالعه (توصيفي يا تحليلي)، جامعه موردنظر كه تحقيق بر روي
آنها صورت مي‌گيرد را ذكر مي‌كنيم در اين مرحله بهتر است با كمك مشاور
آمار يا مشاور روش تحقيق آگاه به تجزيه و تحليل داده‌ها حجم نمونه و
آناليزهاي آماري را مشخص كنيم و لازم نيست فرد مهارت لازم در اين زمينه را
داشته باشد.

مدت زمان لازم براي اجراي طرح:

در
اين قسمت زمان لازم براي اجراي طرح بايد ذكر شده و نوع و تاريخ فعاليتهاي
انجام شده را در خصوص انجام طرح در جدولي زماني به نام جدول گانت كه در
فرمهاي پروپوزال وجود دارد مشخص خواهيم كرد.

تنظيم
و تكميل بودجه: در تكميل اين قسم ت هزينه‌هاي لازم جهت پرسنل با توجه به
نوع فعاليت و ساعات كاري و هم‌چنين هزينه‌هاي لازم براي مواد و وسايل با
توجه به مصرفي و غيرمصرفي بودن و ساير هزينه‌هاي پيش‌بيني شده و پيش‌بيني
نشده و چاپ و تكثير بايد درج گردد.

منابع:

۱ـ
ملك افضلي حسين، مجدزاده سيدرضا، فتوحي اكبر، توكلي سامان و ساير همكاران
(۱۳۸۳) روش‌شناسي پژوهش‌هاي كاربردي در علوم پزشكي، انتشارات علوم پزشكي
تهران، تهران

۲ـ يوسفي. محمدحسين، « چگونه يك پيش طرح پژوهشي بنويسيم؟» انتشارات دانشگاه علوم پزشكي كردستان ۱۳۷۷